Hayvanlar Kış Uykusuna Neden Yatar? Hayvanların Kış Uykusu Nasıl Olur?

Kış uykusu (hibernasyon), bazı hayvanların soğuk havalarda hayatta kalmak için metabolizma hızlarını düşürerek uzun süre uykuya benzer bir duruma geçmeleri sürecidir.

Hayvanların Kış Uykusu Sırları

Kış mevsimi yaklaştıkça hava soğur, günler kısalır, yapraklar renk değiştirir ve yere düşerler, kar toprağın üzerini kaplar.

İnsanlar sıcak alışveriş merkezlerinde ihtiyaçlarını alıp, sıcak arabalarında, sıcak evlerine gelirler. Üzerlerine kazaklar, hırkalar giyerler. İyi de, tabiatta doğal ortamda yaşayan hayvanlar kışı nasıl geçirir, hiç düşündünüz mü?

Hayvanların Kışa Adapte Olma Yöntemleri

Bir kısmı daha ılıman yerlere göçerler. Bu konuda kuşlar ve balıklar avantajlıdır. Bazıları kendilerini kışa adapte ederler, daha kalın yeni tüyler çıkarırlar. Hatta bazı tavşan türlerinde karda saklanabilmek için tüyler beyazlaşır.

Bazıları yiyeceklerini önceden depoladıkları bir sığınak bulurlar. Bazıları da toprakta derin tüneller açarlar ama bazıları için de kış mevsimini uyuyarak geçirmekten başka çare yoktur.

Kurban Pazarları Toparlanıyor

İçeriği Görüntüle

Ayıların Kış Uykusu Yanılgısı

Genellikle ayıların kış uykusuna yattıkları bilinir ama bu doğru değildir. Gerçi ayılar kışın mağaralarda uzun uzun uyurlar ama bu kış uykusu değildir.

Daha doğrusu kış uykusu bir çeşit uyku değildir. Normal canlılarda uyanıkken ve uyku halindeyken, vücut ısısında ve metabolizmanın çalışmasında ciddi bir fark yoktur.

Oysa kış uykusu, hayvanların hayat ile ölümü ayıran çizgiye kadar gelmeleri şeklinde tanımlanabilir.

Kış uykusunda hayvanlar nasıl beslenirler?

Kış uykusuna yatan hayvanlar, uyku süresince beslenmezler. Kış uykusunun temel amacı zaten enerji tüketimini en aza indirmek ve kış öncesinde depoladıkları yağları kullanarak hayatta kalmaktır. Uykudan uyanana kadar herhangi bir yiyecek veya su almazlar.

• Kıştan önce bolca beslenerek yağ depolarlar.

• Uyku sırasında vücutlarındaki yağ rezervlerini yavaş yavaş yakarak hayatta kalırlar.

• Su ihtiyacını da genellikle metabolizmaları sayesinde içerideki yağların parçalanmasından sağlarlar.

• Uyku sırasında yemek yemezler, su içmezler.

Hibernasyon: Gerçek Kış Uykusu

Bazı hayvanların kış uykusuna yatmalarının iki sebebi vardır: Havanın çok soğuması ve yiyecek bulma güçlüğü.

Soğuk havada yaşayabilmek için hayvanların daha çok enerjiye ihtiyaç duymalarına rağmen karlı kış günlerinde yiyecek bulma imkanı azalır.

Kış uykusu bu zor mevsimde hayvanın enerji ihtiyacını azaltır, enerji tasarrufu sağlar.

Hibernasyon

Kış uykusu bildiğimiz şekilde uyumak değildir. Buna bilim dilinde 'hibernasyon' diyorlar.

Vücut ısısının ortam sıcaklığına düştüğü bu durumu birçok balık türünde, kurbağalarda, sürüngenlerde, kuşlarda ve memelilerde görebiliyoruz.

Hibernatör

Hakiki anlamda kış uykusuna yatan bir hayvanı (hibernatör) gördüğünüzde, ölmüş olduğunu sanabilirsiniz.

Vücut ısıları sıfır dereceye kadar düşebilir. Bir dakika içinde sadece birkaç kez nefes alırlar, kalp atış hızı o kadar düşüktür ki, hissedilmez bile.

Havalar ısındığında ise vücudun normal düzene geçmesi sadece birkaç saat alır.

Enerji Tasarrufu ve Vücut Ağırlığı Kaybı

Kış uykusuna yatan hayvanlar, uyku süresince kendi vücutlarındaki yağı tükettikleri gibi ara ara uyanarak bulundukları yere yazdan stok ettikleri yiyeceği yiyenler de vardır.

Kış uykusu sırasında hayvanlar vücut ağırlıklarının yüzde kırkına yakınını kaybederler.

Bu kaybın yüzde 90'ına periyodik olarak uyanmalardaki ısı üretimi ve enerji kaybı sebep olurken geri kalan yüzde 10 kayıp ise uyku sırasında olur. Kış uykusu kış boyunca sürmez.

Hayvanlar havaların soğumaya başlaması ile birkaç günlük bir uyku periyoduna girerler. Kış mevsiminin şartları ağırlaştıkça bu periyotlar uzar.

Kış uykusunda hayvanlar ne yaparlar?

Kış uykusuna yatan hayvanların temel amacı, kışın zorlu koşullarında hayatta kalmaktır. Bu dönemde yiyecek bulmak oldukça zordur ve hava sıcaklıkları düşüktür. Kış uykusunda hayvanlar şu gibi şeyler yaparlar:

• Metabolizmalarını Yavaşlatırlar: Kalp atış hızları, solunum hızları ve vücut sıcaklıkları önemli ölçüde düşer. Bu sayede enerji tüketimleri minimuma iner.
• Enerji Depolarını Kullanırlar: Kış uykusuna yatmadan önce bol miktarda besin tüketerek yağ depoları oluştururlar. Kış uykusu süresince bu yağ depolarını yavaş yavaş yakarak hayatta kalırlar.
• Hareketsiz Kalırlar: Genellikle güvenli ve korunaklı bir yerde (mağara, oyuk, toprak altı vb.) hareketsiz bir şekilde uyurlar. Bu, enerji tasarrufuna yardımcı olur.
• Fizyolojik Değişiklikler Yaşarlar: Bazı hayvanlarda idrar üretimi durur veya önemli ölçüde azalır. Vücut fonksiyonları en düşük seviyede çalışır.

Hayvanların Kışa Adapte Olma Yöntemleri:

1. Göç: Kuşlar ve balıklar gibi bazı hayvanlar daha sıcak bölgelere göç ederek kışı geçirirler.

2. Tüy Değişimi: Bazı hayvanlar kışa uygun daha kalın tüyler geliştirirler. Örneğin, tavşan türleri kışın beyaz tüyler çıkararak karda kamufle olurlar.

3. Yiyecek Depolama: Sincap gibi bazı hayvanlar, kış gelmeden önce yiyecek depolarlar.

4. Sığınaklar: Bazı hayvanlar, kış aylarında korunaklı sığınaklarda barınarak hayatta kalırlar.

-Hibernasyon Süreci: - Vücut Sıcaklığı ve Metabolizma: Hibernasyon sırasında hayvanların vücut sıcaklıkları ortam sıcaklığına kadar düşebilir. Metabolizma hızları da ciddi şekilde yavaşlar.

-Solunum ve Kalp Atışı: Hibernasyon sırasında hayvanların solunum ve kalp atış hızları da büyük ölçüde azalır. Örneğin, kalp atış hızları dakikada birkaç atıma kadar düşebilir.

-Enerji Kaybı ve Vücut Ağırlığı:Hayvanlar kış uykusu sırasında vücutlarındaki yağ depolarını kullanırlar ve bu süreçte vücut ağırlıklarının önemli bir kısmını kaybederler.

Kuş uykusuna yatan hayvanlar:

Kış uykusuna yatan birçok hayvan türü bulunur. Bunlardan bazıları oldukça iyi bilinirken, bazıları ise daha az dikkat çeker. İşte bazı örnekler:

• Memeliler: Ayılar (özellikle bozayılar ve siyah ayılar), sincaplar (bazı türleri), yarasalar (bazı türleri), dağ sıçanları, kokarcalar, kirpiler ve bazı fare türleri kış uykusuna yatabilir.
• Sürüngenler: Birçok kaplumbağa türü, bazı yılan türleri ve bazı kertenkele türleri kış uykusuna benzer bir duruma girer. Bu duruma genellikle "brumasyon" denir ve tam bir uyku olmasa da metabolizma yavaşlar.
• Amfibiler: Kurbağalar, kara kurbağaları ve semenderler gibi amfibiler de kışın soğuklarından korunmak için kış uykusuna yatarlar.
• Böcekler: Bazı böcek türleri de kışın hareketsizleşir ve metabolizmalarını yavaşlatır. Örneğin, bazı kelebek türlerinin larvaları ve pupaları bu şekilde kışı geçirir.

Hayvanlar kış uykusundan ne zaman uyanırlar?

Hayvanların kış uykusundan uyanma zamanı, türlerine, bulundukları bölgenin iklimine ve hava koşullarına göre değişiklik gösterir. Genellikle uyanma zamanını belirleyen temel faktörler şunlardır:

• Hava Sıcaklıklarının Artması: İlkbaharın gelmesi ve hava sıcaklıklarının yükselmesi, hayvanların uyanmasında önemli bir tetikleyicidir.
• Gün Işığı Süresinin Uzaması: Günlerin uzamaya başlaması da bazı hayvanların uyanma sinyali almasına yardımcı olur.
• Besin Kaynaklarının Artması: İlkbaharla birlikte bitkilerin yeşermesi ve böceklerin ortaya çıkması gibi besin kaynaklarının yeniden oluşması, uyanma zamanının geldiğini gösterir.
• Hormonal Değişiklikler: Hayvanların vücutlarındaki hormonal değişiklikler de uyanma sürecini etkiler.

Örneğin, ayılar genellikle ilkbaharın başlarında uyanırken, bazı sincap türleri daha erken, hatta kış ortasında kısa süreli uyanmalar yaşayabilirler.

• Genellikle ilkbaharın gelmesiyle, hava sıcaklığı yükselince uyanırlar.

• Uyanma süreci, hava koşullarına ve türüne göre Mart-Nisan aylarını bulabilir.

• Bazı hayvanlar kış uykusuna ara vererek zaman zaman uyanabilir (örneğin: ayılar).

İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!

Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!

Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!

Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!