Büyükorhan’a yaklaşık 25 kilometre uzaklıktaki Çökene, suyunun kesilmesiyle birlikte 1990’lı yıllardan itibaren tamamen boşalmaya başladı. Mahalle sakinlerinin yakın ilçelere ve Bursa merkezine göç etmesiyle köy uzun yıllar harabeye dönmüş halde kaldı. 1994’ten sonra tamamen boşalan mahalle, 2008 yılında statüsü iptal edilerek kırsal Bademli Mahallesi’ne bağlandı. Yaklaşık 10 yıl önce başlayan geri dönüşlerle birlikte bugün yeniden birkaç evde yaşam var.
Mahalle sakinlerinden eski muhtar Hüseyin Kaya ve eşi Fadime Kaya, 30 yıl Bursa’da yaşadıktan sonra memleketlerine dönen isimler arasında yer alıyor. Su sorununun çözülmesiyle köylerine yeniden döndüklerini belirten Fadime Kaya (64), zorlu yaşam koşullarına rağmen ata toprağından kopamadıklarını ifade etti. Kaya, “Şimdi sadece 3 hanede duman tütüyor. Diğer iki hanede eşleri vefat etmiş kadınlar yaşıyor. Önceden 50'den fazla hanenin bulunduğu mahallede şimdi 4 kişiyiz.” dedi.
Köyün eski canlılığını özlediğini anlatan Kaya, “Su olmayınca ne yapsın insanlar gittiler, biz de gittik. Çocuklarımız Bursa’da okudu iş sahibi oldular. Biz döndük köyümüze, bizim yaşamımız burada; onlar dönmez artık. Gelmeyenlerin evleri haşat oldu. Keşke hepsi gelse, keşke eskisi gibi kalabalık olsak.” sözleriyle duygularını dile getirdi.
Doğal yaşamı yeniden kurduklarını söyleyen Kaya, küçükbaş hayvancılık ve küçük çaplı tarımla geçindiklerini ifade ederek, “İki keçimiz var. Bir keçi 3 oğlak doğuruyor. Kendimize yetiyor sadece. Sütü sağıp yoğurt, peynir yapıyoruz. 3-5 tavuk var, doğal yumurtasını yiyoruz. Köy işi hayatımızı tekrar kurduk ve burada daha mutluyuz.” dedi.
