Günlük hayatımızda en sık karşılaşılan küçük ama can sıkıcı sakatlıklardan biri de burkulmadır. Ani bir hareket, ters basma ya da dengesizlik sonucu ortaya çıkan burkulma; özellikle ayak bileği, el bileği ve diz gibi eklemlerde kendini gösterir. Peki, burkulma tam olarak nedir ve evde ne gibi önlemlerle bu durum hafifletilebilir?
Burkulma Nedir?
Burkulma, eklemlerdeki bağların normal hareket sınırlarının dışına zorlanması sonucu oluşan yaralanmadır. Yani, eklemi bir arada tutan bağ dokuların ani bir zorlamaya maruz kalmasıyla bu dokular kısmen ya da tamamen yırtılabilir. Burkulma en çok ayak bileği, el bileği ve dizde görülür.
Burkulma hafif, orta ya da şiddetli olabilir. Hafif burkulmalarda sadece küçük bir gerilme yaşanırken, ağır burkulmalarda bağda ciddi yırtıklar meydana gelebilir.
Burkulma Belirtileri Nelerdir?
- Ani ve keskin bir ağrı
- Eklemde şişlik
- Kızarıklık ve sıcaklık artışı
- Hareket ettirmekte zorlanma
- Morarma ya da ezilme görünümü
- Üzerine basamama ya da hareket ettirememe
Burkulma olduğunda çoğu kişi "çatladı mı, kırıldı mı" endişesine kapılır. Ancak kesin tanı için doktor kontrolü ve gerekiyorsa röntgen ya da MR gerekir.
Burkulmaya Ne İyi Gelir?
Evde ilk müdahale çok önemlidir. Burkulma durumunda uygulanabilecek en etkili yöntem RİCE yöntemi olarak bilinir:
R - Rest (Dinlenme):
Burkulan bölgeyi zorlamamak ve dinlendirmek gerekir. Üzerine ağırlık verilmemelidir.
I - Ice (Buz):
Şişliği ve ağrıyı azaltmak için burkulan bölgeye ilk 24 saat içinde buz uygulanmalıdır. Buzu doğrudan cilde temas ettirmemek gerekir; bir beze sarılı şekilde 15-20 dakika aralıklarla uygulanabilir.
C - Compression (Sargı):
Elastik bandajla yapılan hafif baskılı sarma işlemi, şişliği azaltır. Ancak dolaşımı engelleyecek kadar sıkı olmamalıdır.
E - Elevation (Yukarı Kaldırma):
Burkulan uzvun kalp seviyesinden yukarıda tutulması, ödemi ve şişliği azaltır.
Bitkisel ve Doğal Destekler
- Zeytinyağı ve karabiber: Ağrılı bölgeye sürüldüğünde rahatlatıcı etkisi olabilir.
- Aloe vera jeli: Doğal iltihap önleyici etkisiyle şişliği hafifletebilir.
- Zerdeçal: İçten tüketildiğinde anti-inflamatuar etkisiyle iyileşmeyi destekleyebilir.
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Ağrı dayanılmaz seviyedeyse
- Şişlik sürekli artıyorsa
- Üzerine basamıyorsanız
- Hareket ettirmek imkânsız hale geldiyse
- Şiddetli morarma varsa
Bu gibi durumlarda mutlaka ortopedi uzmanına başvurulmalı ve gerekirse röntgen ya da MR çekilmelidir. Çünkü burkulmalar bazen kırık ya da bağ kopmasıyla da birlikte olabilir.
Burkulmalar Nasıl Önlenir?
- Dikkatli yürümek ve zemine göre uygun ayakkabı giymek
- Egzersiz öncesi kasları ısıtmak
- Spor yaparken bileklik ya da dizlik kullanmak
- Ayak bileği kaslarını güçlendiren egzersizler yapmak
Burkulmalar hafife alınacak sakatlıklar değildir. Doğru ve zamanında müdahale edilmezse uzun vadeli eklem sorunlarına yol açabilir. Şişlik, morarma ve ağrı gibi belirtilerde evde uygulanabilecek basit yöntemlerle rahatlama sağlanabilir ancak ciddi vakalarda mutlaka doktora başvurmak gerekir. Sağlıklı ve dikkatli bir yaşam, burkulma riskini azaltmanın en etkili yoludur.
