Pay (hisse) senedi, anonim şirketlerin mali varlıkları üzerinde mülkiyet hakkını temsil eden kıymetli evraktır.

Bu senede sahip olan kimse, pay oranına göre şirketin kar ve zararına ortak olur.

BORSA HARAM MI?

Pay senedi almanın dini hükmü, bu senedin temsil ettiği şirketin faaliyet alanı ve finansal gelirleri ile bağlantılıdır. Buna göre faaliyet alanı ve finansal gelirleri İslam’a göre meşru olan şirketlerin pay senetleri alınıp satılabilir.

Ancak faaliyet alanı faiz, kumar, içki, domuz ürünleri gibi dinen yasaklanan işlemlerden oluşan ve/veya portföyünde tahvil, faizli devlet bonosu, vadeli mevduat vb. faizli finansal işlemlerden kaynaklı gayrimeşru kazançları olan şirketlerin pay/hisse senetlerini alıp satmak caiz değildir.

Söz konusu senetlerin dinen meşruluğunun araştırılıp ona göre hareket edilmesi, bu senetleri alıp satmak isteyen kişilerin sorumluluğundadır.

Ayrıca borsada hile, dolandırıcılık vb. her türlü manipülatif davranış ve işlemden uzak durmak gerekir.

İslam’a Göre Borsada Hisse Senedi Alım Satımı Caiz mi?

Günümüzün hızla büyüyen sermaye piyasalarında hisse senetleri, yatırım ve ortaklık aracı olmanın ötesine geçerek bağımsız bir ticari meta haline geldi. Peki, bu durum İslam’a göre helal mi haram mı?

İktisadi ilişkilerin yoğunlaştığı çağımızda hisse senetleri artık yalnızca bir ortaklık belgesi değil, değer kazanan ya da kaybeden bağımsız bir “mal” olarak görülüyor. Ancak bu durum, İslam hukukunda tartışmalı bir alan oluşturuyor. İslam âlimleri, hisse senedi alım satımını değerlendirirken iki temel ayrım yapıyor.

Hisse Senedi Alım Satımına İki Farklı Bakış

1. Meşru Faaliyet Gösteren Şirketlere Ortak Olmak

Faiz, içki, kumar, aldatma gibi haram yollarla kazanç sağlamayan; üretim ve hizmeti helal olan bir şirkete ortak olmak, İslam’a göre caizdir. Bu durumda kişi, şirketin malvarlığına ortak olur, kâr ve zarara katılır, dilediği zaman hissesini satabilir.

2. Borsa Üzerinden Spekülatif Kazanç Arayışı

Hisse senetlerinin ait olduğu iktisadi değerden bağımsız biçimde alınıp satılması, yalnızca değer artışından kazanç sağlama niyetiyle yapılan işlemler, İslam âlimlerine göre kumara benzemektedir. Bu tür alım satımlar ekonomiye doğrudan katkı sağlamadığı ve belirsizlik (garar) içerdiği için makbul sayılmaz.

“Borsada bu tür alışverişler, ekonomiye katkısı olmadan paraların kazanılıp kaybedildiği bir oyun halini alıyor.” (Hayrettin Karaman – Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar, 1999)

İslami Prensiplere Uygun Olmayan Faaliyetler

Gayrimeşru kazançları olan şirketlerin pay/hisse senetlerini alıp satmak caiz değildir.

Aşağıdaki faaliyetler caiz olmayan ticari faaliyetlerdendir:

Alkollü içki üretim ve ticareti,
Domuz ve mamullerinin üretim ve ticareti,
Sağlığa zararlı tütün ürünlerinin üretim ve ticareti,
Kumar ve kumar hükmündeki bahis, milli piyango, at yarışı gibi faaliyetler,
Bar, club, disko, diskotek, gazino, gece kulübü işletme gibi İslami değerlerle bağdaşmayan eğlence faaliyetleri,
Çevreye ve canlılara büyük zararı olan faaliyetler,
Tıbbi gayeler dışında uyuşturucu maddelerin üretim ve ticareti,
İnsan fıtratını değiştirmeye yönelik biyolojik/genetik faaliyetler,

İslam Fıkıh Akademisi’nin Görüşü

1988’de Rabat’ta toplanan “Borsa Semineri” ve 1992’de Cidde’de yapılan “VII. Dönem Toplantısı” sonucunda İslam Fıkıh Akademisi, hisse senetlerinin kural olarak helal olduğunu açıklamıştır. Ancak bu hüküm, şirketin faaliyet alanının meşru olması şartına bağlanmıştır.

Faizli işlemler, içki ticareti, hile, karaborsa gibi haram kazanç yollarına başvuran şirketlerin hisselerini almak ise haram kabul edilmiştir.

Hisse Senedi Alımında Dikkat Edilmesi Gereken 9 Esas

1. Faizle İşlem Yapan Şirketlerden Uzak Durulmalı

Bankalar ve tefecilik kuruluşlarının hisselerini almak haramdır.

2. Haram Ürün Ticareti Yapan Şirketlere Ortak Olunmamalı

Şarap, domuz eti, kumar gibi dinen yasak ürünlerin üretim veya satışını yapan şirketlere yatırım caiz değildir.

3. Faiz Gelirinin Kârda Büyük Payı Varsa Kaçınılmalı

Kârının yarısı ve fazlası faiz gelirinden oluşan şirketlerle ortaklık kurmak caiz değildir.

4. Haram Faaliyetlere Dolaylı Destek Verilmemeli

Müslüman yönetimde olsa bile haramla iştigal eden şirketlere ortak olmak “günahda yardımlaşma” anlamı taşır ve yasaktır.

5. Yahudi ve Hristiyanların Hakim Olduğu Şirketlerde Dikkatli Olunmalı

Bu tür şirketlerde başka mahzur yoksa yatırım mekruh görülür. Komünist veya ateist yönetime sahip şirketlere ortaklık ise caiz değildir.

6. Ortaklık Payı Belirli Olmalı

Alınan hissenin şirkete oranı açıkça bilinmelidir; belirsizlik caiz değildir.

7. Gerçek Sermayesi Olmayan Şirketlerden Uzak Durulmalı

Vücuh veya kredi temelli, sermayesi olmayan şirketlerin hisseleri alınmamalıdır.

8. Alacak Tahsili İçin Geçici Hisse Alımı

Helal olmayan bir şirkette alacaklı olan kişi, alacağını tahsil etmek için hisseleri geçici olarak alabilir ancak bu hisseleri hemen elden çıkarmalıdır. Elde edilen kâr fakirlere verilmelidir.

9. Helal Faaliyet Yürüten Şirketlerin Hisseleri Caizdir

Faizsiz, şeffaf, Müslüman idaresinde, haramla iştigal etmeyen şirketlerin hisselerini almak İslam’a göre caizdir.

Helal Sermayenin Önemi

Müslüman yatırımcılar için hisse senetleri, faize dayalı finans sistemine karşı güçlü bir alternatif oluşturabilir. Helal temellere oturan işletmelerin çoğalması, faizin etkisini azaltabilir ve topluma hizmet eden, adaletli bir ekonomik düzenin doğmasına katkı sağlayabilir.

Sonuç olarak; borsada yatırım yapmak isteyen bir Müslüman için ölçü, şirketin faaliyetlerinin İslami değerlere uygunluğu, kazancın helal kaynaklardan elde edilmesi ve spekülatif niyetlerden uzak durulmasıdır. ATB

İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!

Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!

Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!

Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!