Gelenekselleşmiş bir sürüş alışkanlığı olan "vitesi boşa alarak yakıt tasarrufu sağlama" düşüncesi, modern otomobil teknolojileriyle birlikte geçerliliğini yitirmiş bir efsanedir.
Gelin bu haberimizde teknik gerçekleri sentezleyerek konuyu netleştirelim.
Araç boşta mı viteste mi daha çok yakar?
Boşta daha çok yakar.
Modern (enjeksiyonlu) araçlarda ayak gazdan çekildiğinde araç vitesteyse, tekerlekler motoru döndürmeye devam eder.
ECU (beyin), yakıtı tamamen keser ($0.0$ L/100km). Ancak aracı boşa alırsanız, motorun stop etmemesi için sistem "rölanti" seviyesinde yakıt püskürtmeye devam eder.
Sonuç: Viteste + ayak gazdan çekili = en az yakıt
Peygamber vitesi nedir? Tasarruf sağlar mı?
Halk arasında "Peygamber Vitesi", aracın yokuş aşağı giderken vitesin boşa alınması durumuna denir.
-
Tasarruf sağlar mı? Eski karbüratörlü araçlarda belki, ama modern araçlarda hayır. Aksine, hem yakıtı sıfırlama şansını kaçırırsınız hem de can güvenliğinizi tehlikeye atarsınız.
-
Yakıt tasarrufu sağlamaz, tam tersine artırır
-
Eski karbüratörlü araçlarda kısmen doğruydu
Enjeksiyonlu modern araçlarda tamamen yanlıştır
Araba hangi viteste en az yakıt tüketir?
Araç, motorun zorlanmadan (titremeden) gidebildiği en yüksek viteste ve düşük devirde en az yakıtı tüketir.
Genellikle 5. veya 6. viteste, 80-90 km/s sabit hızlar ekonomik sürüş (Eco-Speed) aralığıdır.
En yüksek viteste, düşük devirde
-
Manuel araçlar:
-
4. veya 5. vites
-
1500–2500 devir aralığı
-
-
Otomatik araçlar:
-
Şanzımanın en üst vitesi (D’de sabit hız)
-
Sabit hız + yüksek vites = maksimum tasarruf
Boşta giden araba neden çok yakar?
Çünkü motor, şanzımanla bağı koptuğu için kendi başına çalışmak zorundadır.
Çünkü:
-
Motor rölanti devrini korumak zorundadır
-
ECU (beyin) yakıt vermeye devam eder
-
Motor freni olmadığı için hız kontrolü de zayıflar
Hem yakıt fazla gider
Hem frenler daha çabuk aşınır
Stop etmemesi için ihtiyaç duyduğu enerjiyi depodan gelen yakıttan sağlar. Vitesteyken ise bu enerjiyi aracın mevcut momentumundan (hareketinden) bedavaya alır.
Yokuş aşağı araçta yakıt tasarrufu olur mu?
Evet, en yüksek tasarruf yokuş aşağı yapılır.
Aracı uygun viteste bırakıp ayağınızı gazdan tamamen çekerseniz, yerçekimi ve momentum sayesinde araç hiç yakıt tüketmeden yol alır.
Uzun yokuşlarda boş vitese almak tehlikelidir
Arabayı boşta kullanmak zararlı mı?
Evet, hem mekanik hem güvenlik açısından zararlıdır:
-
Frenler: Motor freni devre dışı kaldığı için fren balataları çabuk ısınır ve tutmamaya başlar (fren şişmesi).
-
Yağlama: Bazı şanzımanlar tekerlek dönerken motor rölantideyse yeterli yağlama yapamaz.
-
Kontrol: Ani bir manevra yapmanız gerektiğinde araç tepki vermez; vitese takana kadar geç kalabilirsiniz.
-
Frenlere aşırı yük bindirir
-
Motor freni devre dışı kalır
-
Acil durumda hızlanamazsın
-
Şanzıman ve debriyaj alışkanlığı bozulur
Birçok ülkede yokuş aşağı boşa almak trafik cezasıdır.
Yola/Araziye göre vites seçimi ve Işıklar
-
Yol/Arazi: Yokuş çıkarken motorun bayılmayacağı (yüksek tork) düşük vitesler; düz yolda ise yüksek vitesler seçilmeli. Arazide motor freni için her zaman düşük vites kullanılmalı.
-
Işıklarda durmak: Kırmızı ışık 30 saniyeden uzunsa start-stop yapmak (veya aracı stop etmek) tasarruf sağlar. Kısa duruşlarda manuel araçlarda debriyajı korumak için vitesi boşa alıp ayağı debriyajdan çekmek (beklerken) mekanik ömür için doğrudur.
Trafik ışıkları:
-
30 saniyeden kısa duruş → Boşa al + ayak frende
-
1 dakikadan uzun → Motoru stop etmek daha mantıklı
Düz yol:
-
Erken vites yükselt
-
Sabit hızda yüksek vites
Yokuş:
-
Çıkışta: Torku koruyacak vites
-
İnişte: Viteste motor freni
Kaygan zemin / arazi:
-
Düşük vites
-
Ani gazdan kaçın
Vites kullanımı ve yakıt tasarrufu için tavsiyeler:
-
Erken Vites Büyütün: Dizel araçlarda 2000, benzinli araçlarda 2500 devir civarında vites büyütmek idealdir.
-
Hız Sabitleyiciyi Akıllı Kullanın: Çok inişli çıkışlı yollarda hız sabitleyici yakıtı artırabilir; yokuş öncesi hafif ivmelenip yokuş çıkarken gazı sabit tutmak daha iyidir.
-
Yolu Okuyun: İleride kırmızı ışık yanıyorsa vitesi boşa atmayın. Viteste kalarak ayağınızı gazdan çekin, araç ışığa kadar "bedava" aksın.
-
Lastik Basıncı: Vites kadar önemlidir; düşük basınçlı lastik motorun daha fazla güç harcamasına (daha çok yakıta) neden olur.
-
Gazı yumuşak kullan
2000–2500 deviri geçmeden vites yükselt
Yokuş aşağı asla boşa alma
Uzun duruşlarda motoru kapat
Sabit hız için cruise control kullan
Gereksiz hızlanma–yavaşlamadan kaçın
Lastik basınçlarını doğru tut
Manuel Araçlarda Boşta Sürüş Hakkında Bilinenler
-
Bağlantının Kopması: Aracı boşa almak, şanzıman ile motor arasındaki mekanik bağı koparır. Bu durumda motor, tekerleklerden bağımsız olarak kendi iç dinamikleriyle (rölantide) çalışmaya devam eder.
-
Yokuş Aşağı Senaryosu: Yokuş inerken araç boşa alındığında, motorun stop etmemesi için yakıt enjeksiyonu devam eder (rölanti tüketimi). Ancak araç vitesteyken ayak gazdan çekilirse, motor gücünü tekerleklerin dönüşünden alır ve yakıt tüketimi sıfıra iner.
-
Motor Freni Avantajı: Araç vitesteyken yokuş aşağı inmek "motor freni" sağlar. Bu durum fren sisteminin aşırı ısınmasını önleyerek güvenliği artırır.
-
İvme Kaybı ve Yeniden Hızlanma: Düz yolda aracı boşa atmak anlık bir rahatlama gibi görünse de, araç ivme kaybedeceği için tekrar eski hıza çıkmak adına basılan gaz, kazanılan tasarrufu fazlasıyla geri harcatır.
-
Mekanik Yıpranma: Sürekli vitesle oynamak (boşa al/vitese tak), şanzıman ve debriyaj sisteminin ömrünü kısaltabilir.
Modern Motor Teknolojisi ve Bilimsel Gerçekler
Otomotiv mühendisliği verileri ışığında, konuyla ilgili kritik bilgiler paylaşalım:
-
Fuel Cut-Off (Yakıt Kesme) Sistemi: 1990'ların sonundan itibaren üretilen neredeyse tüm enjeksiyonlu araçlarda bu sistem bulunur. Ayak gazdan çekildiğinde ve araç vitesteyken, ECU (Elektronik Kontrol Ünitesi) yakıt gönderimini tamamen keser. Boşa aldığınızda ise motorun durmaması için yakıt püskürtülmeye devam eder.
-
Yağlama ve Soğutma Sorunu: Bazı şanzıman tipleri (özellikle otomatikler ve bazı manuel modeller), yağlama pompası güç çıkış miline bağlı olduğu için boşta giderken yeterli yağlama yapamayabilir. Bu durum şanzıman dişlilerinde kalıcı hasara yol açabilir.
-
Güvenlik Riski: Boşta giden bir araçta vakumlu fren desteği (Westinghaus) zayıflayabilir ve acil bir durumda manevra yapmak (aniden hızlanmak gerekirse) vitese geçirme süresi nedeniyle imkansız hale gelir.
-
Aerodinamik Direnç: Yüksek hızlarda boşta gitmek, aracın kontrolünü zorlaştırır. Tekerleklerin motora bağlı olması, aracın yere daha "sağlam" basmasını ve stabil kalmasını sağlar. ATB
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
