Pankreatit, sindirim sistemi ve hormon üretiminde hayati rol oynayan pankreasın iltihaplanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir sağlık sorunudur. Safra taşları, yüksek trigliserid düzeyleri ve genetik yatkınlık gibi nedenlerle gelişebilen bu durum, akut ya da kronik şekilde seyredebilir. Karın ağrısı, bulantı, ateş ve sindirim problemleriyle kendini gösteren pankreatit, erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilir.
Pankreatit Nedir?
Pankreatit, pankreasın iltihaplanması anlamına gelir. Sindirim enzimleri ve insülin üretimi gibi görevleri olan bu organın iltihaplanması, sindirim ve kan şekeri düzenlemesini doğrudan etkileyebilir. Pankreas enzimlerinin erken aktive olması sonucu doku hasarı oluşabilir. Bu durum hem sindirim bozukluklarına hem de diyabet gibi metabolik sorunlara neden olabilir.
Pankreas İltihaplanmasının Nedenleri
Safra taşları, yüksek trigliserid seviyeleri, genetik yatkınlık, enfeksiyonlar, travmalar, kistik fibroz, hiperkalsemi ve bazı ilaçlar pankreatit nedenleri arasında yer alır. Özellikle safra taşlarının pankreas kanalını tıkaması iltihabın başlıca tetikleyicisidir.
Akut ve Kronik Pankreatit Belirtileri
Akut pankreatit: Aniden başlayan şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma, ateş, karın şişkinliği ve dışkı değişiklikleri ile kendini gösterir.
Kronik pankreatit: Uzun süreli veya tekrarlayan karın ağrısı, sindirim bozuklukları, yağlı dışkı, kilo kaybı ve diyabet belirtileri gibi kronik semptomlarla seyreder.
Pankreatit Türleri
Akut Pankreatit: Ani başlangıçlı olup yoğun karın ağrısıyla ortaya çıkar. Genellikle kısa sürelidir ve uygun tedaviyle iyileşme sağlanabilir.
Kronik Pankreatit: Uzun süren ya da sık tekrar eden iltihaplanmalardır. Kalıcı hasara yol açabilir ve ilerleyen dönemlerde ciddi sindirim ve metabolik bozukluklar gelişebilir.
Teşhis Yöntemleri
Pankreatit tanısı; hastanın öyküsü, fizik muayene, kan testleri (amilaz, lipaz), karaciğer fonksiyon testleri ve görüntüleme yöntemleriyle (BT, MR, ultrason) konur. Gerekirse endoskopik yöntemlerle detaylı değerlendirme yapılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, hastalığın türüne ve şiddetine göre değişir. Aç bırakma ve damar yoluyla sıvı desteği, ağrı kontrolü, enfeksiyon tedavisi, diyet düzenlemeleri ve bazı durumlarda cerrahi işlemler uygulanabilir. Beslenme desteği gerekirse enteral veya parenteral yöntemlerle sağlanır.
Risk Faktörleri
Safra taşları, alkol kullanımı, sigara, yüksek yağlı diyetler, genetik hastalıklar ve bazı enfeksiyonlar pankreatit riskini artırır. Sağlıklı yaşam tarzı ile risk azaltılabilir.
Hangi Bölüm Bakar?
Pankreas iltihaplanması şüphesi olan hastalar, gastroenteroloji ya da iç hastalıkları polikliniklerine başvurmalıdır. Bu uzmanlar, pankreasla ilgili rahatsızlıkların tanı ve tedavisinde yetkilidir.
Erken tanı ve uygun tedavi, pankreatit hastalığının ilerlemesini durdurabilir ve yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.
