Osmanlı dönemi, kültürel ve dilsel olarak oldukça zengin bir dönemdi. Ancak zamanla bazı kelimeler günlük hayattan çıkıp yerini yeni kelimelere bıraktı. Bugün Osmanlıca metinleri okurken anlamını bilmediğimiz birçok kelimeyle karşılaşabiliyoruz. İşte Osmanlı döneminde kullanılan ama günümüzde pek bilinmeyen 10 kelime!
1. Abad
Günümüzde pek duyulmayan bu kelime, bayındır, mamur ve gelişmiş anlamına gelir. Osmanlı döneminde şehirlerin ve kasabaların gelişmişliğini ifade etmek için kullanılırdı. "İstanbul gibi abad bir şehirde yaşamak" ifadesi, şehrin ihtişamını anlatırdı.
2. Pürçek
Eskiden sıkça kullanılan bu kelime, saç lülesi, perçem anlamına gelir. Osmanlı döneminde özellikle kadınların saç şekilleri için kullanılırdı. "Pürçeklerini örüp pazara gitti" gibi cümlelerde karşımıza çıkabilirdi.
3. Hümayun
Günümüzde yalnızca tarih kitaplarında karşımıza çıkan bu kelime, görkemli, yüce, büyük ve şanlı anlamına gelir. Osmanlı padişahlarına hitap ederken "Hünkâr-ı Hümayun" ifadesi kullanılırdı.
4. Dildade
Arapça kökenli bu kelime, gönülden bağlı, aşık, sevdalı anlamında kullanılırdı. Eski şiirlerde sıkça rastlanan bu kelime, günümüzde unutulmaya yüz tutmuş durumda.
5. Muhip
Osmanlı döneminde seven, dost, yakın ve bağlı kimse anlamına gelirdi. Günümüzde yerini "hayran" veya "dost" gibi kelimeler alsa da, eskiden "Şairlerin en büyük muhibi padişah idi" gibi cümlelerde sıkça kullanılırdı.
6. Mahzun
Günümüzde yerini "hüzünlü" kelimesi alsa da Osmanlı’da üzgün, kederli anlamında sıkça kullanılırdı. "Mahzun bir halde konağa döndü" gibi cümlelerde kullanılırdı.
7. Serdengeçti
Bu kelime, kendi canını hiçe sayarak bir amaç uğruna mücadele eden kimse anlamına gelir. Osmanlı askerleri arasında, fedakârlığı ve cesaretiyle öne çıkanlara "serdengeçti" denirdi.
8. Meclup
Osmanlı döneminde aklını yitirmiş, deli, meczupluk derecesine varmış kimse anlamına gelen bir kelimeydi. Bugün çok az kişi bu kelimenin anlamını biliyor. "Meclup halleriyle mahallede dolaşıp duruyordu" gibi kullanımları vardı.
9. İhtiram
Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş bu kelime, saygı, hürmet anlamına gelir. Eskiden büyükler için "Büyüklerinize ihtiram gösteriniz" gibi cümlelerde sıkça kullanılırdı.
10. Tazarru
Osmanlı döneminde yalvarış, yakarış, dua etmek anlamına gelen bir kelimeydi. Osmanlı sarayında padişahın huzurunda dilek veya af dilemek için "tazarru etmek" ifadesi kullanılırdı.
Osmanlıca, Arapça ve Farsçadan birçok kelime barındıran zengin bir dildi. Günümüzde bu kelimelerin çoğu yerini daha sade Türkçe karşılıklarına bıraktı. Ancak geçmişi anlamak ve kültürel mirasımızı korumak adına bu kelimeleri bilmek oldukça önemli.
Sizce bu kelimelerden hangileri hâlâ kullanılmalı? Osmanlı dönemine ait bildiğiniz farklı kelimeler var mı? Yorumlarda paylaşabilirsiniz!
