Zekât, İslam'ın beş temel şartından biri olup malî bir ibadettir. Peki, günümüzde maaşla çalışan, yani belirli bir geliri olan bir kişiye zekât verilebilir mi?
Bu soru, birçok Müslüman tarafından merak edilen ve dinî hükümler çerçevesinde açıklığa kavuşturulması gereken önemli bir konudur.
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun bu konudaki görüşleri ve ilave bilgilerle bu soruyu detaylı bir şekilde ele alalım.
Zekât, meslek grubu değil, ihtiyaç durumuna göre verilir
Geliri olan biri de zekât alabilir
İslam dinine göre zekât, sadece işsiz ya da gelirsiz olanlara değil; geliri olup da temel ihtiyaçlarını karşılayamayanlara da verilebilir. Bu durum Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 12 Temmuz 2017 tarihli açıklamasında şu ifadelerle netleştirildi:
“Belirli bir geliri bulunduğu hâlde, bu geliriyle asgari temel ihtiyaçlarını karşılayamayan kişilere zekât verilebilir.”
Buna göre, bir kişi memur, işçi, esnaf ya da başka bir meslek grubuna mensup olsa dahi; şayet temel ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalıyorsa, zekât alabilir.
Altın ve mal ölçütü dikkate alınır
Zekât alma kriteri belirlenirken sadece gelire değil, sahip olunan mal varlığına da bakılır.
İslam fıkhına göre, kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra elinde 80,18 gram altına eşdeğer malı veya parası yoksa, zekât alabilecek kişiler arasında sayılır.
Her çalışan zekât alabilir mi?
Diyanet, meslek grubunun bu noktada belirleyici olmadığını vurgulasa da, “maaşlı” olması, zekât alamayacağı anlamına gelmez. Önemli olan, maaşla geçinip geçinemediğidir.
Eğer maaşı kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyorsa, o kişi zekât alabilir.
Zekât Verilebilecek Durumlar
-
Asgari Temel İhtiyaçları Karşılayamama: Maaşınız veya ücretiniz olsa bile, bu gelirle temel ihtiyaçlarınızı (barınma, yiyecek, giyecek, sağlık, eğitim vb.) karşılayamıyorsanız zekât alabilirsiniz.
-
Nisap Miktarına Ulaşamama: Temel ihtiyaçlarınızı karşıladıktan sonra elinizde 80,18 gram altın veya bu değerde bir mal bulunmuyorsa zekât almanız caizdir. Bu, "nisap miktarı" olarak bilinen zenginlik sınırının altında olmanız demektir.
-
Meslek Grubunun Önemi Yok: Kişinin ücretli, memur, esnaf veya işsiz olması fark etmez. Önemli olan yukarıda belirtilen ihtiyaç ve mal varlığı kriterlerini karşılamasıdır.
Zekatta Öncelik Kimde Olmalı?
Bazı İslam alimleri, nisap miktarı kadar malı olmasa bile, kişinin kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek durumda olanlara zekât verilemeyeceği görüşündedir. Bu nedenle, zekât verirken daha yoksul ve ihtiyaç sahibi olanlara öncelik vermek daha uygun ve faziletlidir.
Zekât Kime Verilmez?
Zekât, bazı kişilere kesinlikle verilemez. Bunlar genellikle şunlardır:
-
Zenginler: Nisap miktarına ulaşan veya bu miktarın üzerinde mala sahip olan kişiler.
-
Anne, Baba, Dede, Nine Gibi Üst Soy: Kişinin doğrudan bakmakla yükümlü olduğu üst soyu.
-
Evlat, Torun Gibi Alt Soy: Kişinin doğrudan bakmakla yükümlü olduğu alt soyu.
-
Karı-Koca: Birbirlerine zekât veremezler.
-
Gayrimüslimler: Zekât, Müslüman fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine yöneliktir.
-
Vakıflar ve Dernekler (Bazı Durumlarda): Zekât, belirli şahıslara temlik edilmek (mülkiyetine geçirilmek) suretiyle verilir. Genel yardım faaliyetleri yürüten vakıf ve derneklere, zekâtın doğrudan ihtiyaç sahiplerine ulaştırılacağından emin olunmadığı sürece verilmemesi gerekir. Ancak, zekât fonu kurup bunu doğrudan fakirlere dağıtan kurumlar müstesnadır.
Neden Nisap Miktarı Önemlidir?
Nisap, bir kişinin zekât vermekle yükümlü olabilmesi için sahip olması gereken asgari zenginlik sınırıdır. Aynı zamanda, bir kişinin zekât alıp alamayacağını belirlemede de önemli bir ölçüttür.
Eğer bir kişi nisap miktarının altında mala sahipse ve temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyorsa, zekât alabilir.
Asgari Temel İhtiyaçlar Nelerdir?
Asgari temel ihtiyaçlar, kişinin ve ailesinin insanca yaşayabilmesi için zaruri olan harcamaları kapsar.
Buna kira, faturalar (elektrik, su, doğalgaz), gıda, giyim, sağlık harcamaları, eğitim masrafları ve ulaşım gibi giderler dahildir. Bu giderler, içinde bulunulan coğrafya ve ekonomik koşullara göre değişiklik gösterebilir.
Maaş Bordrosu Tek Başına Yeterli Değil
Bir kişinin maaş bordrosu tek başına zekât alıp alamayacağını belirlemez. Önemli olan, maaşının temel ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığı ve borçları, birikmiş faturaları gibi yükümlülükleri olup olmadığıdır.
Yüksek maaşlı görünen bir kişi, büyük borçlar altında eziliyor veya kalabalık bir aileye bakmakla yükümlü ise, temel ihtiyaçlarını karşılayamayabilir ve zekât alması caiz olabilir.
Modern Çağda Zekâtın Önemi
Günümüz ekonomik koşullarında, maaşlı çalışanların bile gelir-gider dengesi bozulabilir ve beklenmedik durumlar (hastalık, iş kaybı vb.) nedeniyle maddi sıkıntıya düşebilirler.
Bu durumlarda zekât, ihtiyaç sahiplerine önemli bir destek sağlayarak sosyal adaleti ve dayanışmayı güçlendiren bir mekanizma olarak devreye girer. ATB
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
