Türkçemizi doğru kullanmak ve dilimizin zenginliğini korumak adına sık yapılan dil hatalarını ve doğru kullanımlarını inceleyelim.

Yaygın Dil Hataları ve Doğru Kullanımlar

Günlük konuşmalarımızdan resmi yazışmalara kadar birçok alanda yanlış kullanılan sözcükler, aslında dilimizin doğru kullanımı konusunda bize rehberlik ediyor. İşte sıkça yapılan bazı dil hataları ve doğru kullanımları:

Genç Gazete Konuşurken Ve Yazarken Sıkça Yapılan Dil Yanlışlarını Düzeltiyoruz Konuşma Yazma Kelimeler (2)

Yanlış Kullanımlar ve Doğruları

Birçok kişinin günlük hayatta sıkça yaptığı dil hatalarından bazıları ve doğru kullanımları şunlardır:

  • Yanlış: aklı evvel - Doğru: aklıevvel
  • Yanlış: Allahaşkına - Doğru: Allah aşkına
  • Yanlış: Arapça'sı - Doğru: Arapçası
  • Yanlış: farketmek - Doğru: fark etmek
  • Yanlış: hala - Doğru: hâlâ
  • Yanlış: herşey - Doğru: her şey
  • Yanlış: iş yeri - Doğru: işyeri
  • Yanlış: imkan - Doğru: imkân

Genç Gazete Konuşurken Ve Yazarken Sıkça Yapılan Dil Yanlışlarını Düzeltiyoruz Konuşma Yazma Kelimeler (4)

Dilimizdeki Karışıklıklar

Bazı sözcükler ise yanlış anlaşılmalar ve karışıklıklara neden olabiliyor. İşte bu tür sözcüklerden bazıları ve açıklamaları:

Yanlış: aferim, afferin - Doğru: aferin (Tebrik anlamında kullanılır.)

Yanlış: afaroz - Doğru: aforoz (Hristiyanlıkta cemaatten kovma cezasını ifade eder.)

Yanlış: aliminyum, alimünyum - Doğru: alüminyum

Genç Gazete Konuşurken Ve Yazarken Sıkça Yapılan Dil Yanlışlarını Düzeltiyoruz Konuşma Yazma Kelimeler (3)

Doğru Bilinen Yanlışlar

Yanlış kullanımlar arasında en çok rastlananlardan biri de "doğru bilinen yanlışlar" kategorisidir. Bu yanlışlar, çoğunlukla toplum içinde doğru kabul edilse de aslında dil kurallarına aykırıdır.

Yanlış kullanılan, anlamı saptırılan ya da sıklıkla karıştırılan kelimelerin doğru kullanımı, dilimizin zenginliğini ve doğruluğunu korumamız açısından büyük önem taşımaktadır. İşte o kelimeler:

Genç Gazete Konuşurken Ve Yazarken Sıkça Yapılan Dil Yanlışlarını Düzeltiyoruz Konuşma Yazma Kelimeler (5)

YANLIŞ DOĞRU
, ve ve
70 li 70'li
aklı evvel aklıevvel
Allahaşkına Allah aşkına
Arapça'sı Arapçası
arkadaşdan arkadaştan
arttırmak artırmak
ayırım ayrım
azçok az çok
başetmek baş etmek
bende kullanıyorum ben de kullanıyorum
bir kaç birkaç
bire birdir birebirdir
birebir çeviri bire bir çeviri
birşey bir şey
birşeye bir şeye
birşeyler bir şeyler
bugünlerde bu günlerde
çoğunuzda böyle düşünüyor çoğunuz da böyle düşünüyor
çok bilmiş çokbilmiş
dükkan dükkân
farketmek fark etmek
gel gelelim gelgelelim
gidiş geliş gidişgeliş
güçlendirmeğe güçlendirmeye
haketmek hak etmek
hakketmek hak etmek
hala hâlâ
ham madde hammadde
hergün her gün
herkesden herkesten
herşey her şey
hiç bir hiçbir
hukuğun hukukun
imkan imkân
İngilizce'nin İngilizcenin
iş yeri işyeri
kat etmek katetmek
Lise I de bize öğretilen Lise I'de bize öğretilen
maaşallah maşallah
madem ki mademki
malesef maalesef
malolmak mal olmak
merağımı yenemedim merakımı yenemedim
mesala mesela
mualif muhalif
noluyor n'oluyor; ne oluyor
olup ta olup da
öğünç övünç
öğünmek övünmek
önerilebilinecek önerilebilecek
pekçok pek çok
rastgeldim rast geldim
rasgele rastgele
sabahdan sabahtan
senli benli senlibenli
tabi tabii
taktir etmek takdir etmek
tarihde tarihte
tebriği tebriki
tetenoz tetanos
Türkçe'de Türkçede
Türkçe'mizin Türkçemizin
Türkçe'yi Türkçeyi
ve, ve
yada ya da
Yalıkavak'da Yalıkavak'ta
yasa dışı yasadışı
yer adı yeradı
yer adları yeradları
zıtı zıddı

Genç Gazete Konuşurken Ve Yazarken Sıkça Yapılan Dil Yanlışlarını Düzeltiyoruz Konuşma Yazma Kelimeler (6)

-A-

ablem / amblem,
acaip / acayip,
acenta / acente,
acitasyon / ajitasyon (kışkırtma, duygu sömürüsü yapma),
adele / adale,
afaroz / aforoz (Hristiyanlıkta cemaatten kovma cezası, darılıp biriyle konuşmama, uzaklaştırma),
afilli/ afili (gösterişli, çalımlı),
ahçı/ aşçı,
ahpap/ ahbap,
akapunktur/ akupunktur (iğne batırılarak yapılan tedavi),
alarım/ alarm,
aliminyum – alimünyum/ alüminyum,
allerji / alerji,
alobora / alabora (geminin yan yatması),
amartisör/ amortisör,
anfi / amfi (basamaklı olarak yükselen büyük derslik),
anotomi / anatomi,
antiparantez / antrparantez,
antreman/ antrenman,
aparatif – aperatif / aperitif (ön içki),
aporlor – hoporlör – opörler / hoparlör,
aptes/ abdest,
arabeks / arabesk,
arefe / arife,
arozöz/ arazöz (yolları ve yol kenarlarındaki yeşillikleri sulamakta kullanılan araç),
artiz – artis / artist,
askari/ asgari (en az, en düşük),
assubay / astsubay,
asvalt / asfalt,
aşentiyon – aşantiyon / eşantiyon,
aşofman – eşortman- / eşofman,
ataç / ataş (tutturgaç),
atelye/ atölye,
ateşe / ataşe (elçilik uzmanı),
avut/ aut (dış),
Azerbeycan / Azerbaycan…

-B-

barsak/ bağırsak,
bilader / birader,
bilimum / bilumum,
birfiil/ bilfiil,
birhaber / bihaber,
boğa yılanı / boa yılanı,
boy pos / boy bos,
boğça – poaça – poça / poğaça,
büsküüt- püsküüt – pisküüt – pisküvi – püsküvüt… / bisküvi…

-C-Ç-

canbaz/ cambaz,
candarma- cenderme/ jandarma,
celatin / jelatin,
ceryan / cereyan,
ceton / jeton,
cimnastik / jimnastik,
ciyer / ciğer,
çekinser / çekimser,
çiflik / çiftlik,
çinakop / çinekop,
civa / cıva,
çukulata- çukolata / çikolata…

-D-

dekarasyon / dekorasyon,
dekaratör / dekoratör,
dersane / dershane,
dinazor / dinozor,
direk / direkt,
döğmek / dövmek,
döküman / doküman (belge),
dökümanter / dokümanter (belgesel)…

-E-

egzantrik-ekzantrik- egsantrik/ eksantrik (dış merkezli, ayrıksı),
egzos- egsoz- eksoz-egzost- eksozt / egzoz,
ensitü / enstitü,
entellektüel / entelektüel,
entrasan / enteresan,
erezyon / erozyon (aşınma),
eskirim / eskrim,
espiri / espri,
eşgal-eşkal / eşkâl (dıştan görünüş, biçim),
evsane / efsane,
ezzane / eczane…

-F-

faliyet /faaliyet,
fantazi / fantezi (değişik heves, değişik beğeni),
fasülye/ fasulye,
fermar/ fermuar,
fesetmek/ feshetmek (bozmak, dağıtmak),
fiat/ fiyat,
filim/ film,
fites/ vites,
florasan/ floresan…

-G-

gangaster/ gangster,
gangren/ kangren,
gardolap/ gardırop,
gaste- gazte/ gazete,
gravat/ kravat…

-H-

halel (bozma, bozukluk) ⇒ helâl (dinin kurallarına aykırı olmayan, dinî bakımdan yasaklanmamış olan, haram karşıtı)
hakkaten/ hakikaten,
halisinasyon- halisünasyon / halüsinasyon (sanrı),
haremlik selamlık/ harem selamlık,
harfiyat/ hafriyat (kazı),
herkez- herkeş/ herkes,
heycan/ heyecan,
Hıristiyan / Hristiyan…

-I-İ-

ıskonto/ iskonto,
Istanbul- İstambul / İstanbul,
ıstırap/ ızdırap,
istakoz / ıstakoz,
ilizyon- ilüzyon/ illüzyon (yanılsama),
inkilap / inkılap,
insiyatif / inisiyatif (öncelik, üstünlük),
istepne / stepne (yedek lastik),
istihap hatti / istiap haddi (içine alma sınırı, sığdırma sınırı)
izalasyon / izolasyon…

-K-

karsör- karisör/ karoser,
kakafoni/ kakofoni (ses uyumsuzluğu),
kalemşör / kalemşor (kalem savaşçısı),
kanpanya / kampanya,
kaporo / kapora,          
karegrafi- kareografi/ koreografi (figür ve anlatımların bütünü),
karekter/ karakter,
karnıbahar / karnabahar,
kavonoz / kavanoz,
katalok / katalog,
kaysı / kayısı,
kırahatane / kıraathane,
kilot/ külot,
kipri / kirpi,
kiprik/ kirpik,
kitlemek / kilitlemek,
klavuz/ kılavuz,
klüp / kulüp,
kokreç- kokareç / kokoreç,
kolanya / kolonya,
kollej / kolej,
kolleksiyon / koleksiyon,
kollektif / kolektif,
komidin / komodin (küçük dolap),
kominist/ komünist,
komünükasyon / komünikasyon (iletişim),
konsansüs / konsensüs (uzlaşma),
kontür- kontur / kontör,
kopye / kopya,
kurdela- kordale- kurdale / kurdele,
küpür / kupür (giyside kesim),
küvöz / kuvöz (yaşanak)…

-L-

layik / laik,
labaratuar- labaratuvar- laboratuar / laboratuvar,
lağbo- lavobo / lavabo,
laylon/ naylon…

-M-

mahçup / mahcup,
mahfolmak / mahvolmak,
mahsuz- masus / mahsus,
makina / makine,
maktül / maktul (öldürülmüş),
manüpülasyon / manipülasyon (yönlendirme, seçme),
matamatik / matematik,
mataryal / materyal,
maydonoz / maydanoz,
mefta / mevta (ölü, ölmüş kimse),
megoloman- megolaman/ megaloman (kendini çok büyük gören kimse),
melemen/ menemen,
melhem / merhem,
menapoz/ menopoz,
menejer- menecer / menajer,
mentalite / mantalite (anlayış),
menüsküs / menisküs,
meyva / meyve,
miğde / mide,
mokasen / makosen (kısa ökçeli, bağsız ayakkabı),
motorsiklet/ motosiklet,
mozayik/ mozaik,
mönü/ menü (yemek listesi),
muacir / muhacir,
muaffak / muvaffak,
muhattap / muhatap,
mundar / murdar (kirli, pis),
mustarip / muzdarip,
muşanba / muşamba,
muzur / muzır (zararlı),
münübüs/ minibüs,
müracat / müracaat,
mürüvet- mürivet / mürüvvet (cömertlik, yiğitlik),
müsayit/ müsait,
müsbet/ müspet,
müsvette / müsvedde,
mütaakip / müteakip,
mütahit/ müteahhit…

-N-

nalet / lanet,
naturel/ natürel (doğal),
nergiz / nergis,
nisbet/ nispet,
nötür/ nötr (etkisiz)…

-O-Ö-

oce/ oje,
okşizen / oksijen,
oparasyon / operasyon,
opsayd / ofsayt,
orjinal / orijinal,
şok olmak / şoke olmak,
öğe / öge,
ötenazi/ ötanazi (ölme hakkı)…

-P-

palyanço- palyoça / palyaço,
panaroma/ panorama (genel görünüm),
pantalon/ pantolon,
parağraf/ paragraf,
pardesü / pardösü,
parelel / paralel,
parende / perende (havada dönerek atılan takla),
parlementer / parlamenter,
parlemento / parlamento,
payton / fayton,
penbe/ pembe,
peştemal / peştamal,
pisiklet / bisiklet,
proğram- prooram / program,
proleterya/ proletarya (emekçi sınıfı),
promasyon / promosyon (özendirme),
provakatör / provokatör (kışkırtmacı),
psikiyatrist/ psikiyatr…

-R-

radyosyon/ radyasyon,
rakkam / rakam,
raslantı / rastlantı,
rasgele / rastgele,
restoran/ restoran,
revanş/ rövanş,
rezarvasyon / rezervasyon,
riks/ risk.
Roma rakamları / Romen rakamları,
ropörtaj / röportaj…

-S-

sada / seda: (ses),
safa / sefa (gönül rahatlığı),
sağnak/ sağanak,
sandoviç- sandöviç- sandüviç/ sandviç,
sarmısak / sarımsak,
satlık / satılık,
sellektör / selektör,
seramoni / seremoni (tören),
serbes/ serbest,
seyehat/ seyahat,
sezeryan/ sezaryen,
silahşör/ silahşor,
sohpet/ sohbet,
soy kırımı/ soykırım,
statyum / stadyum,
su basmanı / subasman (oturmalık),
subap- supab-sibop/ supap,
sueter / süveter,
südyen- sudyen / sütyen,
sükûtuhayal/ sukutuhayal (hayal kırıklığı),
süpriz- süprüz /sürpriz,
sütüdyo / stüdyo…

-Ş-

şanzuman/ şanzıman,
şarter/ şalter,
şarz / şarj,
şayibe/ şaibe,
şemşiye/ şemsiye,
şevkat/ şefkat,
şifai/ şifahi,
şohben / şofben,
şöför / şoför…

-T-

tabiyat/ tabiat,
tahüt/ taahhüt,
taamüden-tamüden/ taammüden (kasten, tasarlayarak),
tafsiye/ tavsiye,
tahtarevalli/ tahterevalli,
taktim / takdim,
taktir/ takdir
tastik / tasdik,
tanpon/ tampon,
tasfir/ tasvir,
tasviye/ tasfiye (arıtma),
taşaron/ taşeron (ikinci derecede müteahhit),
teferuat/ teferruat,
tekneloji / teknoloji,
tekrardan/ tekrar,
temize gitmek / temyize gitmek,
tenbel/ tembel,
tenbih/ tembih,
tenefüs/ teneffüs,
teravi- terevi/ teravih,
tesbih/ tespih,
tesbit / tespit,
teşfik/ teşvik,
tetanoz/ tetanos,
tiskinmek/ tiksinmek,
tiyo/ tüyo (gizli bilgi),
tolorans/ tolerans,
tos/ tost,
traş/ tıraş,
tribuşon- tirbüşon/ tirbuşon (burgu),
türübün / tribün…

-U-Ü-

ukte / ukde   (İçe dert olan şey),
ultrasyon/ ultrason (yansılanım),
ultümaton- ültimatom/ ültimatom (bir devletin başka bir devlete verdiği nota),
usûl / usul,
utopya / ütopya,
ünüforma / üniforma,
ünvan/ unvan,
üvertür/ uvertür (konser öncesi çalınan parça)…

-V-

valeybol- veleybol/ voleybol,
vehamet/ vahamet (güçlük, tehlikeli durum),
vejeteryan/ vejetaryen (etyemez),
vürüs/ virüs (parazit)…

-Y-

yalnış/ yanlış
yayınlamak/ yayımlamak,
yımırta/ yumurta,
yövmiye / yevmiye…

-Z-

Deniz Altında Kaybolan Şehir: Atlantis Gerçek mi? Deniz Altında Kaybolan Şehir: Atlantis Gerçek mi?

zenaat/ zanaat,
zerafet / zarafet (zariflik),
zınba / zımba….

kelimeler manşet

HATALI  DOĞRU
acaip acayip
acenta acente
acitasyon ajitasyon
adele adale
afaroz aforoz
aferim, afferin aferin
afilli afili
ahlağa, ahlağı, ahlağın ahlaka, ahlakı, ahlakın
akapunktur akupunktur
akibet akıbet
akrapol akropol
aliminyum, alimünyum alüminyum
Allahü Teala Allahutaala
allerji alerji
alt yapı altyapı
alzheimer alzaymır
an ve an anbean
anfi amfi
Ankara'lı Ankaralı
anotomi anatomi
Antartika Antarktika
antiparantez antrparantez
antreman antrenman
apandist apandisit
aparatif, aperatif aperitif
arasıra ara sıra
ardarda art arda
ardısıra ardı sıra
arefe arife
arozöz arazöz
asvalt asfalt
aşcı, ahçı aşçı
at binmek ata binmek
ataç ataş
Atatürkçülük'ü Atatürkçülüğü
ateşe ataşe
atmış altmış
ayrıyeten ayrıca
Azarbaycan, Azarbeycan, Azerbaycan
bahçivan bahçevan bahçıvan
banane bana ne
barsak bağırsak
baya bayağı
benle benimle
beynelminel beynelmilel
bilader birader
bilimum bilumum
bilinç altı bilinçaltı
bilmemezlik, bilmemezlikten bilmezlik, bilmezlikten
bir biri, biribiri birbiri
bir çok birçok
bir kaç birkaç
birarada, biraraya bir arada, bir araya
birfiil bilfiil
birhaber, bir haber bihaber
birşey bir şey
bizle bizimle
boy pos boy bos
bu gün bugün
buda bu da
buluğ büluğ
burda burada
by-pass baypas
camii cami
cem etmek cemetmek
ceryan cereyan
civa cıva
çünki çünkü
darp etmek darbetmek
def olmak defolmak
dersane dershane
dinazor dinozor
dispirator, distribitör distribütör
doğalgaz doğal gaz
döküman doküman
düz yazı düzyazı
egzantrik, ekzantrik eksantrik
ehlibeyt, ehl-i beyt ehlibeyit
eksoz, ekzoz, eksos, egzost, egzoz
entellektüel entelektüel
erezyon erozyon
eskaza ezkaza
espiri espri
eşki ekşi
eşkiya eşkıya
eşortman eşofman
eşşek eşek
euro avro
eylence eğlence
farketmek fark etmek
farzetmek farz etmek
fasülya, fasülye fasulye
felan, filan falan
Finli Fin
florasan floresan
fortmanto portmanto
gardrop, gardolap gardırop
garez garaz
gasp etmek gasbetmek
gavat kavat
gay gey
genede gene de
glukoz, glükoz glikoz
gluten glüten
görmemezlik, görmemezlikten görmezlik, görmezlikten
göya güya
göz yaşı gözyaşı
grızü, grizü grizu
hadsafhada had safhada
Hakkari Hakkâri
halikar, halukar hâlükâr
hapşurmak, hapşuruk hapşırmak, hapşırık
haremlik selamlık harem selamlık
harfiyat hafriyat
hastahane hastane
hatrı, hatrım, hatrımız hatırı, hatırım, hatırımız
hayli hayli haydi haydi
hazır cevap hazırcevap
hem fikir hemfikir
herbiri her biri
hergün her gün
herhangibir, her hangi bir herhangi bir
herkez herkes
herşey her şey
Hıristiyanlık'ta Hristiyanlıkta
hiç bir hiçbir, hiçbir şey
hiçkimse hiç kimse
Hintli Hint
hoş beş hoşbeş
hoşçakalmak hoşça kalmak
hoşgelmek hoş gelmek
hukuğa, hukuğu, hukuğun hukuka, hukuku, hukukun
hükümet hükûmet
ırsi, ırsî irsî
idda, iddaa iddia
ilizyon, ilüzyon illüzyon
ilkönce ilk önce
ilkyardım ilk yardım
illa ki illaki
inkilap inkılap
insiyatif inisiyatif
istepne stepne
itibariyle itibarıyla
jip cip
jop cop
kahkül, kâhkül, kakül kâkül
kalemşör kalemşor
kapşon kapüşon
karayolu kara yolu
kareografi koreografi
karma karışık karmakarışık
karnıbahar karnabahar
karsör, karisör karoser
kat etmek katetmek
kat sayı katsayı
kat ve kat katbekat
kıravat kravat
kırk ikindi kırkikindi
kiprik kirpik
kitapevi kitabevi
klavuz kılavuz
kollektif kolektif
kolonyağı kolonya
komidin komodin
konservatuar konservatuvar
konteynır konteyner
kontür kontör
küfür etmek küfretmek
küpür kupür
küsür küsur
küvöz kuvöz
labaratuar, laboratuar laboratuvar
lağabo, lavobo lavabo
lakayt lakayıt
laylon naylon
logar rögar
madem ki mademki
mahçup mahcup
makina makine
malesef maalesef
marijuana marihuana
maydonoz maydanoz
medcezir metcezir
mefta mevta
melemen menemen
men etmek menetmek
menapoz menopoz
menejer, menacer menajer
mentalite mantalite
mescid mescit
metod metot
metoroloji meteoroloji
meyva meyve
molotof kokteyli molotofkokteyli
muhattap muhatap
mükemmelliyetçi mükemmeliyetçi
müsade müsaade
müsil müshil
müstehak, mustahak müstahak
nacizane naçizane
nalet lanet
natural, naturel natürel
netekim nitekim
neyseki neyse ki
nüfüs, nufus nüfus
nümizmatik nümismatik
oldu bitti oldubitti
onla onunla
orda orada
orjinal orijinal
ortaya konmak ortaya koymak
oysa ki oysaki
ön görü öngörü
ön sezi önsezi
ötenazi ötanazi
öz ve öz özbeöz
özgeçmiş öz geçmiş
panaroma panorama
panik atak panikatak
parakende perakende
pardesü pardösü
parende perende
parentez parantez
pasifize pasivize
pekçok pek çok
peluş pelüş
peşisıra peşi sıra
peştemal peştamal
piercing pirsing
pinpirik pimpirik
pisküvit, püsküvüt, püskevit bisküvi
poaça, poça, poğça poğaça
portalı portali
pound paunt
prezentabl prezantabl
profüterol profiterol
proleterya proletarya
raslantı rastlantı
repertuar repertuvar
resmi geçit, resmî geçit resmigeçit
restorant restoran
ritm ritim
ropteşambır, röpteşambır ropdöşambır
ruşeym rüşeym
rütuş rötuş
saçmasapan saçma sapan
sağsalim sağ salim
san ki sanki
sanane sana ne
sandöviç sandviç
sarmısak sarımsak
senle seninle
seramoni seremoni
sezaryan, sezeryan sezaryen
silahşör silahşor
soğuk kanlı soğukkanlı
sözgelimi söz gelimi
subap supap
suç üstü suçüstü
sükutuhayal sukutuhayal
süpriz sürpriz
şartel şalter
şarz şarj, şarj etmek
şöför şoför
şuan şu an
tabiki, tabikide tabii ki
tabldot tabildot
tahtarevalli tahterevalli
tahterevan tahtırevan
tastik tasdik
TBMM'ne TBMM'ye
tekrardan tekrar, tekraren, yeniden
tenefüs teneffüs
tepe taklak tepetaklak
terketmek terk etmek
tesbih tespih
tesbit tespit
testesteron testosteron
tetanoz tetanos
tıp: tıpa, tıpı, tıpın tıbba, tıbbı, tıbbın
tiroid tiroit
toz pembe tozpembe
trabzan tırabzan
tranvay tramvay
traş tıraş
Türkçe'miz Türkçemiz
ultimatom, ultümatom ültimatom
uluslar arası uluslararası
umrumda umurumda
usül usul
ünvan unvan
üslub, uslup üslup
üstteğmen üsteğmen
üstün körü üstünkörü
üzre üzere
vaz geçmek vazgeçmek
ve ya veya
vehamet vahamet
vejeteryan vejetaryen
Venezüella Venezuela
vucüt vücut
yada ya da
yakınen yakından
yalnış YANLIŞ
yanar dağ yanardağ
yanısıra yanı sıra
yanlız yalnız
yanyana yan yana
Yaratan Yaradan
yayınlamak yayımlamak
Yeni Zellanda Yeni Zelanda
yıl başı yılbaşı
yinede yine de
Yunanlı Yunan
zehir etmek zehretmek
zerafet zarafet
zeytin yağı zeytinyağı
zıttı zıddı

Editör: Özkan Duran