Oruç Tutmanın Ruhsatları ve Mazeretleri
Ramazan oruc Allah'ın emridir. Sağlıklı, akıllı, ergenlik çağına ermiş her müslümana Ramazan orucu farzdır. Çocuklara, aklı olmayanlara, yaşlılık ve hastalık sebebiyle oruç tutma imkanı olmayanlara oruç farz değildir.
Ramazan orucu İslam'ın 5 şartından biri olup en önemli ibadetlerden biridir.
Kur’ân-ı Kerîm’de Ramazan orucu ile ilgili şöyle buyrulmuştur: “Ey inananlar! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi Allah’a karşı gelmekten sakınasınız diye, size de sayılı günlerde farz kılındı. İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar. Oruca dayanamayanlar, bir düşkünü doyuracak kadar fidye verir. Kim gönülden iyilik yaparsa, o iyilik kendisinedir. Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha iyidir.” (Bakara, 2/183-184)
Bu ayet-i kerime ışığında kimlerin oruç tutamayacağı sorusuna da cevap bulmuş oluyoruz. İşte oruç tutma konusunda mazeret kabul edilen durumlar:
1-Yolculuk ve Oruç
Diyanet'e göre, Ramazan'da en az doksan km yolculuk yapanların, yolculuk esnasında oruç tutmamaları mümkündür. Sahura kalkmaz, oruca niyet etmez. Yolculuk sebebiyle tutamadığı orucunu sonra tutar.
Ancak yolculuğa çıkmadan önce oruca niyetlenmişse ve yolda meşru bir mazereti yoksa orucunu bozmaması en güzelidir. Diyelim ki yolcu başladığı orucunu yolda bozdu, bu durumda keffaret gerekmez. Kaza gerekir. Yani tutmadığı orucunu Ramazan ayından sonra müsait olduğu günde tutar.
2-Hastalık Durumu
Hastalık sebebiyle oruç tutmanın güçleştiği veya hastalığın artacağı durumlarda, müminlerin oruç tutmamalarına izin verilir. Doktor tavsiyesiyle hasta kabul edilen kişiler de bu kapsamdadır. İyileştiğinde ramazan ayından sonra tutamadığı oruçlarını kaza ederek tutar.
3-Yaşlılık
Yaşlılık nedeniyle oruç tutamayacak durumda olanlar için de fidye verme hükmü getirilmiştir. Bakara Suresi'nin 184. ayetinde bu duruma dair hükümler açıkça belirtilmiştir. İyileşme umudu olmayan sürekli hastalar buhükme tabidir.
Yaşlılık sebebiyle sürekli oruç tutamayacak durumda olanlar her oruç günü için fitre miktarı bir sadaka verirler. Bu sadakaya fidye denir.
2024 yılı Ramazan ayı için, 30 gün üzerinden bu kişinin fidyesini hesaplarsak: 130x30:3900 TL, 2024 yılı Ramazan ayının toplam fidye miktarıdır.
4- Şiddetli Açlık ve Susuzluk
Oruçlu olmanın bedensel veya ruhsal sağlığa ciddi zarar vereceği durumlarda, oruç bozulabilir ve sonrasında kaza edilir. Özellikle yaşamı tehdit eden durumlar için orucun bozulması gerekliliği vurgulanmıştır. Hatta ölüme sebep olacaksa o oruç kişiye haram olur.
5-Zorlu İş Koşulları
Zor ve ağır işlerde çalışmak durumunda olanlar, sağlıklarına zarar gelme ihtimali varsa, oruçlarını tutmayabilir. Bu durumda olan kişiler, müsait zamanlarda tutamadıkları oruçları kaza etmelidir.
6- Gebelik ve Emzirme
Gebelik veya emzirme döneminde oruç tutmanın, anne veya çocuk sağlığına zarar vereceği düşünülen durumlarda oruç tutmamak mübahtır. Zararın muhtemel olması durumunda, oruç tutmamak gerekebilir ve durum düzeldiğinde kaza edilir. Kadınlara lohusalık vb özel durumlarında da oruç tutmama ruhsatı verilmiştir.
“Ey inananlar! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi Allah’a karşı gelmekten sakınasınız diye, size de sayılı günlerde farz kılındı. İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar. Oruca dayanamayanlar, bir düşkünü doyuracak kadar fidye verir. Kim gönülden iyilik yaparsa, o iyilik kendisinedir. Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha iyidir.” (Bakara, 2/183-184)
