Hipertansiyon, yani yüksek tansiyon, kanın damar duvarlarına normalden fazla baskı yapması durumudur. Sağlıklı bir bireyde büyük tansiyon (sistolik) genelde 120 mmHg, küçük tansiyon (diyastolik) ise 80 mmHg civarındadır. Bu değerlerin 140/90 mmHg ve üzerine çıkması, yüksek tansiyon anlamına gelir.
Hipertansiyon Neden Sessiz Tehlike Olarak Bilinir?
Hipertansiyonun en tehlikeli yönlerinden biri, uzun süre hiçbir belirti vermeden vücuda zarar vermesidir. Bu yüzden “sessiz katil” olarak da adlandırılır. Kalp, beyin, böbrekler ve gözler gibi hayati organlara zamanla zarar verebilir. Genelde hastalar tansiyonları çok yükselene kadar bu durumun farkına varmaz.
Hipertansiyonun En Sık Görülen Belirtileri Nelerdir?
Her hipertansiyon hastasında belirti görülmeyebilir. Ancak bazı yaygın şikâyetler şunlardır:
- Baş ağrısı (özellikle ense kökünde)
- Baş dönmesi
- Kulak çınlaması
- Çarpıntı
- Burun kanaması
- Halsizlik ve nefes darlığı
Bu belirtiler başka hastalıklarla da karıştırılabildiği için düzenli tansiyon ölçümü büyük önem taşır.
Hipertansiyonun Başlıca Nedenleri Nelerdir?
Hipertansiyonun tek bir nedeni yoktur. Ancak şu faktörler riski önemli ölçüde artırır:
- Ailede yüksek tansiyon öyküsü
- Aşırı tuz tüketimi
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Şişmanlık (özellikle bel çevresi yağlanması)
- Sigara ve alkol kullanımı
- Sürekli stres altında olmak
- Yaşın ilerlemesi
Hipertansiyon Kimlerde Daha Sık Görülür?
Yaş ilerledikçe damarlar elastikiyetini kaybeder. Bu da yaşlı bireylerde hipertansiyonun daha sık görülmesine neden olur. Bunun yanında obez bireyler, kronik böbrek hastaları ve diyabet hastalarında da hipertansiyon riski daha fazladır.
Hipertansiyon Nelere Yol Açabilir?
Kontrol altına alınmayan yüksek tansiyon, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilir:
- Kalp krizi
- Felç (inme)
- Kalp yetmezliği
- Böbrek yetmezliği
- Görme kaybı
- Damar tıkanıklığı
Bu risklerin farkında olup erken tedbir almak, hayat kurtarıcı olabilir.
Hipertansiyon Tanısı Nasıl Konur?
Tanı konulurken birkaç kez farklı zamanlarda tansiyon ölçümü yapılır. Sadece bir defaya mahsus yüksek çıkması hipertansiyon teşhisi için yeterli değildir. Evde ya da hastanede yapılan düzenli ölçümler ve gerekirse 24 saatlik tansiyon holteri kullanımıyla tanı kesinleştirilir.
Hipertansiyon Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Tedavi, hastanın durumuna göre belirlenir. Bazı kişilerde yaşam tarzı değişikliği yeterli olurken, bazılarında ilaç tedavisi gerekir. İşte kontrol altına almanın yolları:
- Tuz tüketimini ciddi oranda azaltmak
- Haftada en az 3 gün egzersiz yapmak
- Fazla kilolardan kurtulmak
- Stresten uzak durmaya çalışmak
- Alkol ve sigaradan uzak durmak
- Doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanmak
Tansiyon Takibi Ne Kadar Önemli?
Tansiyon ölçümünü evde yapmak, doktorun vereceği tedaviyi izlemek açısından önemlidir. Özellikle risk grubundaki kişilerin sabah ve akşam olmak üzere günde 2 kez ölçüm yapması önerilir. Takipler bir deftere not alınmalı ve doktor kontrolünde değerlendirilmelidir.
Hipertansiyonun Önlenmesi Mümkün Mü?
Bazı genetik faktörler değiştirilemez ancak yaşam tarzına dikkat ederek hipertansiyon riski büyük ölçüde azaltılabilir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, ideal kiloyu koruma ve stresten uzak durmak bu konuda en etkili yöntemlerdir.
