Her karış toprağında bir hikaye saklayan Anadolu coğrafyasında,Bursa İnegöl'ün hemen yanı başındaki Çeltikçi Köyü, sadece pirinç tarlalarıyla değil, aynı zamanda derin tarihi ve vakıf geleneğiyle de öne çıkıyor.
Şehir merkezine yalnızca 4 kilometre mesafedeki bu yerleşim, bir dönem devlete ait arazinin vergi gelirlerinin nasıl önemli bir külliyeye destek olduğunu gösteren canlı bir örnektir.
Çeltikçi: Ovanın Bereketli Kalbi ve İshak Paşa'nın Mirası
İnegöl'ün güneybatısında, şehir merkezine bitişik bir alanda yer alan Çeltikçi Köyü, konumu itibarıyla stratejik bir noktadadır.
Komşuları arasında Hoca Köy, İsaören köyleri ve Cerrah Beldesi bulunmaktadır.
Adının da açıkça işaret ettiği gibi, köy arazisinin tamamı ovada yer alır ve tarihsel olarak bir pirinç üretim alanı yani çeltik alanı olmuştur.
Tarihî kayıtlarda adı Ulu Çeltikçi olarak geçen köy, Osmanlı'nın kuruluş dönemlerinden itibaren önemli bir yerleşim olmuştur.
Başlangıçta Yusufca ve Celalce isimli iki kişiye dirlik olarak tahsis edilen köy, ilerleyen yıllarda Kütahya kadısı İshak Fakîh’e yurt olarak verilmiştir.
Ancak kaderi, Fatih Sultan Mehmet döneminde büyük bir değişime uğramıştır. Köyün vergi gelirleri, İshak Paşa'nın İnegöl'de yaptırdığı külliyeye vakfedilmiştir.
Bu durum, Çeltikçi Köyü'nün bir İshak Paşa vakfı olduğu anlamına gelir.
Osmanlı sisteminde toprak büyük ölçüde devlete (mîrî) ait olduğu için, "vakıf" tahsisi, mülkiyetin değil, devletçe alınması öngörülen vergi gelirinin ilgili vakfa aktarılması demekti.
Böylece Çeltikçi'nin bereketi, İnegöl'deki bir eğitim ve sosyal kompleksi olan İshak Paşa Külliyesi'nin ayakta kalmasına katkıda bulunmuştur.
Köye hayat veren coğrafi düzenlemeler de mevcuttur. Geçmişte su baskınlarına karşı hem İnegöl'ü hem de Çeltikçi Köyü'nü korumak amacıyla Hoca Köy Deresi'nden bir kanal açılarak Akdere/Cerrah Deresi'ne bağlanmıştır. Bu kanal, günümüzde Ali Ağa Deresi adıyla anılmaktadır.
Çeltikçi Köyü'nün nüfusu da tarihsel süreçte değişime uğramıştır. Günümüzde köyün nüfusu ağırlıklı olarak Bulgaristan kökenli muhacirlerden oluşmaktadır.
93 Muharebesi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) sonrasında yaşanan büyük göçler sırasında, tıpkı Akhisar, Bedre ve Adabîni köylerinde olduğu gibi, Çeltikçi'ye de devlet eliyle göçmenler yerleştirilmiştir.
Köyün verimli arazisi, tarımsal çeşitliliğini de artırmıştır. Pirinç üretiminin yanı sıra, bugün tarım ürünlerinin, meyve ve sebzenin her çeşidi bu bereketli topraklarda başarıyla yetiştirilmektedir.
Köyün nüfus verilerine baktığımızda, 1990'da 855 olan toplam nüfusun, 2000 yılında 523'ü kadın ve 523'ü erkek olmak üzere toplam 1046 kişiye ulaştığı görülmektedir.
Çeltikçi Köyü, tarihi derinliği, kültürel zenginliği ve tarımsal bereketiyle İnegöl'ün yakın çevresindeki en önemli yerleşim yerlerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.
Çeltikçi Köyü Hakkında Temel Bilgiler ve Tarihsel Notlar
I. Coğrafi ve İdari Bilgiler
-
Konum: Çeltikçi Köyü, Bursa'nın İnegöl ilçesinin güneybatısında ve şehir merkezine mücavir (bitişik) bir alanda yer almaktadır.
-
Merkeze Uzaklık: İnegöl şehir merkezine olan uzaklığı 4 kilometredir.
-
Yakın Çevre: Yakın çevresindeki yerleşimler Hoca Köy, İsaören köyleri ve Cerrah Beldesi'dir.
-
Arazi Yapısı: Köy arazisinin tamamı ovada yer alır.
II. Nüfus Verileri ve Demografik Yapı
-
1990 Nüfusu: 1990 yılı genel nüfus sayımına göre toplam köy nüfusu 855 kişidir.
-
2000 Nüfusu: 2000 yılı genel nüfus sayımına göre toplam köy nüfusu 1046 kişi olup, bunun 523'ü kadın ve 523'ü erkek olarak kaydedilmiştir (eşit dağılım).
-
Günümüz Nüfus Kökeni: Günümüzde Çeltikçi Köyü nüfusu, ağırlıklı olarak Bulgaristan kökenli muhacirlerden oluşmaktadır.
-
Göçmen Yerleşimi: Nüfus değişimi, özellikle 93 Muharebesi'nden (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) sonra gerçekleşen göç sırasında devletçe yerleştirilen göçmenlerle olmuştur (Akhisar, Bedre, Adabîni köylerinde olduğu gibi).
III. Tarım ve Coğrafi Düzenlemeler
-
Ana Üretim Alanı: Adından da anlaşılacağı üzere (Çeltikçi), tarihsel olarak bir pirinç (çeltik) üretim alanıdır.
-
Tarımsal Çeşitlilik: Köy, verimli bir arazi üzerinde bulunduğu için tarım ürünlerinin her çeşidi, meyve ve sebzenin her türü yetiştirilmektedir.
-
Su Baskını Önlemi: Su baskınlarına karşı hem İnegöl'ü hem de Çeltikçi Köyü'nü korumak için Hoca Köy Deresi'nden bir kanal açılarak Akdere/Cerrah Deresi'ne bağlanmıştır.
-
Mevcut İsim: Açılan bu kanal, günümüzde Ali Ağa Deresi olarak anılmaktadır.
IV. Tarihçe ve Vakıf (Osmanlı Dönemi)
-
Tarihi Adı: Tarihî belgelerde köyün adı Ulu Çeltikçi olarak tespit ve tescil edilmiştir.
-
Kuruluş Dönemi Tahsisi (Dirlik): Osmanlı'nın kuruluş döneminde köy, dirlik olarak (gelir tahsisi) önce Yusufca ve Celalce isminde iki kişiye tahsis edilmiştir.
-
Sonraki Tahsis: Daha sonraki yıllarda köy, Kütahya kadısı İshak Fakîh’e yurt olarak tahsis olunmuştur.
-
Vakıf Oluşu: Fatih Sultan Mehmet devrinde köyün gelirleri, İshak Paşa’nın İnegöl’de yaptırdığı külliyeye vakfedilmiştir.
-
Tanım: Çeltikçi Köyü, bir İshak Paşa vakfıdır.
-
Vakıf Sistemi Açıklaması: Osmanlı sisteminde toprak ve arazi büyük ölçüde mîrî (devlete ait) idi. Köyün "vakıf" olması, mülkiyet tahsisi değil, devletçe alınması ön görülen vergi gelirinin vakfa tahsisi anlamına gelmektedir.
V. Çeltikçi Köyü
-
İnegöl ve İshak Paşa Külliyesi: İshak Paşa, Fatih Sultan Mehmet döneminin önemli bir devlet adamı, vezir-i azamıdır. İnegöl'deki külliyesi, cami, medrese, imaret (aşevi) ve hamamdan oluşan büyük bir yapılar topluluğudur. Çeltikçi Köyü'nün vergi gelirleri, bu külliyenin eğitim, yiyecek (imaret) ve bakım gibi giderlerini karşılamak üzere önemli bir mali kaynaktı.
-
93 Muharebesi Göçleri (Muhacirler): 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Osmanlı topraklarına Balkanlar'dan (özellikle Bulgaristan'dan) büyük bir göç dalgası yaşanmıştır. Çeltikçi'ye yerleşen muhacirler, bu zorunlu göçün bir parçası olarak devlet tarafından Anadolu'nun verimli topraklarına yerleştirilen topluluklardandır. Bu yerleşimler, bölgenin kültürel ve demografik yapısını zenginleştirmiştir.
-
Ali Ağa Deresi'nin Önemi (Araştırma Tabanlı Yorum): Dere yatağının değiştirilmesi veya kanal açılması, köyün ve İnegöl'ün taşkınlardan korunması için yapılan erken dönem bayındırlık ve mühendislik çalışmasının bir örneğidir. "Ali Ağa Deresi" isminin yerel bir bey veya sorumlu kişinin adını taşıması muhtemeldir. ATB
-
Yol üzerindeki mezar efsanesi: Sosyal medyada paylaşılan bilgilere göre;"Bir kız bu binada oturan bir oğlana aşıkmış. Hiçbir şekilde kavuşmalarına izin vermemişler. Kız ince hastalığa yakalanmış (verem) "Yeter ki evleneyim kapısında öleyim" diyormuş. Kızın haline acıyıp iyileşir umuduyla evlendirmişler. Kapıya gelin geldiğinde içeri bir adım daha atamadan son nefesini vermiş. Oturanlar değişmiş, bina değişmiş mezar hep orada kalmış. " Mahalle sakini Hüseyin Koyuncu(58) diyor ki: "Mezarla evim arasında 50 metre var. Yıllardır sormadık insan kalmadı. "Bir gelin mezarı var" diye söyleniyor. Kesin bir şey söyleyen yok. Mahallemizde oturan yaşlılara sordum. Hiç biri kesin bir şey söyleyemiyor. Bir gelin var diye söylenti var" Çeltikçi Mahallesi'nde Muhtarlık yapan Rıdvan Uslu da diyor ki: "Benim çocukluğum bu mahallede geçti. Eski evimin önündeydi bu mezar. Çocuk iken bazı vatandaşlar, mezar başında mum yakarlardı. Bilmezlerdi kimin mezarı olduğunu. 90 yaşında dedelerimize sorduk onlar da kim olduğunu bilmiyor. Mezarın yanındaki ev dedemin evi. Dedeme sordum, o da bilmiyor. Amca oğlu eski evimizi yıktı, yerine ev yaptı. Evi yaparken de mezarı restore ettirdi. Mezarın hikayesini bilen yok. Keşke bilen olsa da bende soranlara anlatsam. "Sen nasıl bilmeden, muhtar oldun" diyorlar. Ben 55 yaşındayım, 90 yaşında adam bilmiyor, ben nasıl bileceğim. ’Bir çocukla, kız birbirini seviyormuş, gelin ölmüş, buraya defnetmişler’ diye söyleyenler olmuş. Bunun gerçekliği yok. Amcamın oğlu burayı restore edip, çiçek dikti. Mezarda kadın mı, erkek mi yatıyor bilen yok. Kulaktan dolma şeyler. Geçerken dua okuyorlar. Kimse hikayesini bilmiyor. Yaşlılar bu konuyu bilmiyorsa, gençler nasıl bilecek. Gelin hikayesi şehir efsanesi. Keşke gerçek olsa bizde o şekilde anlatırız. Ama bu konunun tarihçiler veya yetkililer tarafından araştırılmasını istiyorum"
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
