Recep Akakuş yazdı
SUNGURZADELERDEN YAHŞÎ BEY VE İNEGÖL: Yahşi Bey, Amasya’nın seçkin ailelerindendir. Yıldırım Beyazıt (1389-1402), Amasya Sancakbeyi iken babası Hüdâvendigâr Sultan I. Murad, Sırp ordusunun saldırısını karşılamak üzere Rumeli’ye geçmiştir. Amasya sancakbeyi olan oğlu Şehzâde Beyazıt da aldığı talimat gereği seçkin Amasya beyleri başta olmak üzere bu yöreden topladığı askerî birlikler ile Rumeli’ye geçmiştir.
1389 yılında Kosova Meydanı’nda karşılaşan Osmanlı ordusu ile Sırp ordusu kanlı bir boğuşmadan sonra Osmanlı ordusu, Kosova savaşı’nı kazanmıştır. Ancak savaş meydanından yaralılar toplanırken beklenmedik bir anda- yaralı taklidi yapan bir Sırp fedâisi tarafından Osmanlı hükümdarı Sultan I. Murad şehit edilmiştir.
Bunun üzerine muharebe meydanında bir araya gelen Osmanlı ordu komutanları - Evrenus Bey’in önerisi doğrultusunda- Şehzâde Beyazıt, Osmanlı tahtına geçirilmiştir. Böylece Amasya sancakbeyi olarak Birinci Kosova Savaşı’na iştirak eden Şehzâde Beyazıt, hükümdar olarak Bursa’ya dönmüştür.
Hükümdar olduktan sonra aldığı kararlarda ve uygulamalarında çok sürat gösterdiğinden “Yıldırım” unvanı alan yeni hükümdar, Amasya’dan Kosova’ya taşıdığı seçkin Amasya beylerini bir daha o coğrafyaya göndermemiştir.
Her birine Bursa ve İnegöl coğrafyasında “dirlik” tahsis ederek bu seçkin beyleri yakın çevresinde bulundurmayı yeğlemiştir. İşte Yahşî Bey de Yıldırım Beyazıd’ın İnegöl coğrafyasında kendisine “dirlik” tahsis ettiği seçkin beylerden biridir. Sungurzâde ailesine mensup olan Yahşî Bey’e, İnegöl coğrafyasında Çoban Karyesi “dirlik” olarak tahsis olunmuştur. Bu karye, “Padişah Hassı” olarak tescil olunmuştur. Osman Bey’in, “Çoban Bey” ismini taşıyan oğluyla alakalı bir yerdir. Günümüzde bu karye, Yenice Beldesi olarak halka hizmet sunmaktadır.
Amasya’nın seçkin ailelerinden birine mensup olan ve “Sungurzâde” lakabı ile anılan bu Yahşî Bey, 1402 yılında Yıldırım Beyazıt ile Timur arasında vuku bulan Ankara Çubuk Meydan Muharebesi’nde bulunmuştur. Esir düşen Yıldırım Beyazıt’ı kurtarma operasyonuna katılmış ve bu operasyona katılan Hoca Fîrûz Bey ve Şadgeldi ailesine mensup Îsâ Bey gibi yakın arkadaşları ile birlikte Timur tarafından şehid edilmişlerdir.
Yahşî Bey’in Beyazıt Paşa ve Hamza Bey adında iki oğlu vardır. Beyazıt Paşa, Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu sayılan Çelebi Sultan Mehmed’in hiç değişmeyen sadrazamı olmuştur.
Hamza Bey de “zaîm=Lider” olarak İnegöl’ün değişmeyen “timareri” olmuştur.Hamza Bey’in Yahşî, Murad, Derviş Mehmed ve Hamza Bâlî adında dört oğlu vardır.
Sultan II. Murad (1420-1451), 1420 yılında tahta geçince Hamza Beyoğlu Yahşî Bey’e geçmiş yıllarda İnegöl coğrafyasında dedesi Yahşi Bey’e dirlik olarak tahsis edilmiş olan “Çoban Karyesi”, bu kerre torun Yahşî Bey’e, mülk olarak tahsis edilmiştir. Bundan dolayı daha sonraki yıllarda bu köy, “Yahşî Bey karyesi“ olarak anılmaya başlamıştır.
Hamza Bey’in, Yahşî ve Murad isimli oğullarının dışında Derviş Mehmed ve Hamza Bâlî adında iki oğlu daha vardır ki bunlardan Derviş Mehmed Bey, İnegöl’ün “timareri” olurken Hamza Bâlî Bey de Yenişehir’in “timareri” olmuştur.
Amasya kökenli Sungurzâde ailesinin, İnegöl coğrafyası ile bağlantısı, hiç kesilmemiştir. 1950’li yıllarda yaşadığına bizzat şâhid olduğum Şenbellizâde İbrahim Efendi, bu sülâlenin İnegöl’de yaşayan son temsilcisi olmuştur.
