Günümüzde birçok kişinin şikâyet ettiği ama adını bilmediği bir sağlık sorunu var: Emilim bozukluğu. Yani vücudun yediği gıdalardan yeterince faydalanamaması. Tıpta buna “malabsorbsiyon” deniyor. Özellikle bağırsaklar besinleri, vitaminleri ve mineralleri tam sindiremiyorsa, ne kadar yeseniz de vücudunuz gerekeni alamıyor. Sonuç? Sürekli yorgunluk, kilo kaybı, hastalıklara açık bir vücut...
Emilim Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Bu sorun birden fazla sebepten kaynaklanabilir. En sık karşılaşılanlar:
- Çölyak hastalığı
- Kistik fibrozis
- Bağırsak parazitleri
- Pankreas yetmezliği
- Radyoterapi ya da kemoterapi sonrası durumlar
- Laktoz ya da gluten hassasiyeti
- Alkol bağımlılığı
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Genetik hastalıklar
Kimi zaman yanlış diyetler ya da bağırsak florasının bozulması da tetikleyici olabilir.
Belirtiler Nelerdir?
Emilim bozukluğu olan kişilerde şu şikayetler sık görülür:
- Uzun süren ishal
- Karın ağrısı ve şişkinlik
- Aşırı gaz
- Kilo verememe ya da ani zayıflama
- Halsizlik, yorgunluk
- Ağız içi yaralar
- Saç dökülmesi
- Tırnaklarda kırılma
- Ciltte kuruluk
- Kemik ağrıları
- Anemi yani kansızlık
- Ellerde ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Özellikle B12 ve demir eksikliğine bağlı problemler çok yaygındır.
Kimlerde Daha Sık Görülür?
- Genetik hastalığı olanlar
- Bebekler ve küçük çocuklar
- Yaşlılar
- Sindirim sistemi problemi yaşayanlar
- Gluten ya da laktoz hassasiyeti olanlar
Bu gruplarda daha dikkatli olunmalı. Erken teşhis çok önemli.
Teşhis Nasıl Konur?
Doktora gidildiğinde ilk etapta fizik muayene yapılır. Ardından kan tahlilleriyle vitamin-mineral eksiklikleri kontrol edilir. Özellikle B12, demir, D vitamini, kalsiyum gibi değerlere bakılır.
Gerekli görülürse dışkı analizi, solunum testi, şeker emilimi testi, endoskopi ya da MR gibi ileri tetkikler yapılabilir. Bazı durumlarda genetik testler de gerekebilir.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Öncelikle altta yatan sebep neyse onun üzerine gidilir. Mesela kişi çölyak hastasıysa glutensiz diyete geçmesi gerekir. Laktoz hassasiyeti varsa süt ve süt ürünlerinden uzak durması gerekir.
Bazı hastalara enzim takviyesi ya da vitamin desteği verilir. Ancak bu takviyelerin işe yaraması için bağırsakların belirli ölçüde çalışıyor olması şarttır. İleri vakalarda özel beslenme programları diyetisyenlerce hazırlanır.
Tedavi sürecinde:
- Doktor kontrolü aksatılmamalı
- İlaç ve takviyeler düzenli alınmalı
- Sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanılmalı
Sık Sorulan Sorular
1. Emilim bozukluğu hangi doktora gidilir?
Dahiliye uzmanına başvurulabilir ama asıl uzmanlık alanı gastroenterolojidir.
2. Protein emilim bozukluğu nedir?
Vücut proteinleri yeterince alamıyorsa, bu da yorgunluk, kas kaybı gibi şikâyetlere neden olur. Genellikle pankreas veya bağırsak hastalıklarından kaynaklanır.
3. Yağ emilimi bozulursa ne olur?
Kişi yağlı yiyeceklerden besin alamaz. Kilo kaybı, vitamin eksiklikleri ve ishal gibi problemler ortaya çıkar.
4. B12 emilim bozukluğu nedir?
Besinlerle alınan B12 vitamini emilemiyorsa, sinir sistemi problemleri, unutkanlık ve kansızlık görülebilir.
5. Emilim bozukluğu tamamen geçer mi?
Nedene bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda ömür boyu dikkat gerektirirken, bazıları tedaviyle tamamen düzelebilir.
