Hayalet Deprem Nedir?
“Hayalet deprem” olarak bilinen durum, aslında vücudun deprem olmadan sarsılıyormuş gibi hissetmesidir.
Bilimsel adıyla psödoseismik algı, özellikle büyük deprem yaşamış kişilerde görülür. Beyin, geçmişteki korkutucu anıları hafızaya kazır ve en ufak titreşimde –örneğin bir kamyonun geçmesi ya da binadan gelen küçük bir sesle– “tehlike var” sinyali gönderir.
Yani aslında yer sallanmaz, beyin bizi korumaya çalışırken vücudu yanlış uyarır.
Beyin ve Denge Sistemi Nasıl Tepki Veriyor?
İnsan vücudu, göz, iç kulak ve kaslardan gelen sinyalleri kullanarak dengede kalır. Ancak büyük bir deprem yaşandığında bu sistem, o anki sarsıntıyı bir tehdit olarak belleğe kaydeder.
Sonrasında benzer bir his algılandığında, beyin o anı yeniden yaşatır ve kişi gerçekten sallanıyormuş gibi hisseder.
Bu durum fiziksel bir problem değil; beynin “koruma refleksi” olarak ortaya çıkar. Ancak uzun sürerse anksiyete ya da travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtisi olabilir.
Hayalet Deprem Belirtileri Nelerdir?
Uzmanlar bu hissi yaşayanlarda bazı ortak belirtiler olduğunu söylüyor:
* Baş dönmesi veya dengesizlik hissi
* Zemin kayıyormuş gibi algı
* Bacaklarda titreme veya sallanma hissi
* “Deprem oluyor” düşüncesiyle panikleme
* Sürekli deprem uygulamalarını kontrol etme alışkanlığı
Bu belirtiler sıklaşırsa ya da günlük yaşamı etkiler hale gelirse, profesyonel destek alınması öneriliyor.
Deprem Korkusu (Sismofobi) Nedir?
Deprem sonrası ortaya çıkan en yaygın psikolojik tepkilerden biri de sismofobi, yani deprem korkusudur.
Bu durumda kişi, sürekli sallanma beklentisi içinde olur, tedirginlik yaşar ve günlük hayatı kısıtlanabilir.
Örneğin;
* Deprem çantasıyla uyumak,
* Yüksek katlarda oturmaktan kaçınmak,
* Sürekli AFAD veya Kandilli’yi kontrol etmek,
* Uykusuzluk ve gerginlik yaşamak bu fobiyle ilişkilidir.
Tedavi ve Destek Yöntemleri
Hayalet deprem hissi ve deprem korkusu, psikolojik destekle tamamen kontrol altına alınabilir. Uzmanlar şu yöntemleri öneriyor:
* Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kaygı ve deprem korkusunu yönetmede etkili bir yöntemdir.
* EMDR Terapisi: Travmatik anıların zihinde yeniden işlenmesini sağlar.
* İlaç Tedavisi: Yoğun kaygı veya uyku bozukluğu durumunda psikiyatrist kontrolünde uygulanabilir.
* Denge Terapisi: Fizyoterapi eşliğinde denge sisteminin yeniden eğitilmesi sağlanabilir.
Kaygıyı Azaltmak İçin Basit Ama Etkili Öneriler
* Bilgiyi yalnızca AFAD ve Kandilli Rasathanesi gibi resmi kaynaklardan alın.
* Sosyal medyadan gelen söylentilere kulak asmayın.
* Deprem uygulamalarını sürekli kontrol etmeyin.
* Düzenli uyku alışkanlığı kazanın, kafein tüketimini azaltın.
* Nefes egzersizleri ve meditasyonla zihni rahatlatın.
* Evde güvenli bir alan belirleyin; bu beyne “hazırım” sinyali gönderir.
Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?
Eğer kişi sürekli “şimdi deprem olacak” korkusuyla yaşıyorsa, uykusuzluk çekiyorsa veya sosyal hayattan uzaklaşmışsa, bir psikolog veya psikiyatristten destek almak gerekir.
Uzmanlara göre erken müdahale sayesinde bu durum tamamen kontrol altına alınabiliyor.
Sallanan Dünya Değil, Zihnimiz
Uzmanların söylediği gibi: “Beden değil, zihin sallanıyor.”
Hayalet deprem, yaşanan travmanın bir yansıması. Doğru bilgi, sakinlik ve profesyonel destekle bu hissin tamamen geçmesi mümkün.
Deprem korkusunu yenmek, aslında kendini yeniden güvende hissetmekle başlıyor.
