Denizlerin gizemli dünyasına dalanlar, yalnızca güzelliklerle karşılaşmazlar; derinliklerdeki basınç değişimleri ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Vurgun yemek tam olarak nedir ve bu durumdan nasıl korunabiliriz? Dalışın bilinmeyen tehlikelerini ve önlemlerini derinlemesine inceliyoruz.
İnsanlar yüzyıllardır su altına sadece zevk veya merak için değil, inci, mercan, sünger gibi değerli nesneleri çıkarıp, geçimlerini sağlamak için de dalmışlardır. Ancak bu cazip derinlikler, göz ardı edilmemesi gereken ciddi riskler barındırır.
Denize Dalmanın Riskleri ve Tehlikeleri
Denize dalmak, birçok kişi için keyifli ve heyecan verici bir aktivitedir. Ancak, bu aktivite bazı riskleri ve tehlikeleri de beraberinde getirir.
Özellikle derin dalışlar, vücudumuz üzerinde önemli etkilere sahip olan basınç değişikliklerine neden olur. Bu değişiklikler, vurgun gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Denize dalmanın başlıca riskleri ve tehlikeleri şunlardır:
- Boğulma: En büyük tehlikelerden biridir. Özellikle acemi dalgıçlar veya yüzme bilmeyenler için büyük bir risk oluşturur.
- Vurgun (Dekompresyon Hastalığı): Derin sularda basıncın aniden değişmesi sonucu ortaya çıkar.
- Basınç Yaralanmaları: Kulak, sinüs ve akciğer gibi hava dolu organlarda meydana gelebilir.
- Barotravma: Basınç bozulması nedeniyle kulak, sinüs ve akciğerlerde oluşan hasar.
- Deniz Canlıları ile Temas: Zehirli veya tehlikeli deniz canlılarıyla temas sonucu yaralanmalar veya zehirlenmeler görülebilir.
- Kalp Krizi ve İnme: Özellikle yaşlı veya kalp rahatsızlığı olan kişilerde derin dalışlar sırasında risk artabilir.
- Soğuk Su: Vücut ısısının düşmesine neden olabilir.
- Hipotermi: Soğuk suda uzun süre kalındığında vücut ısısının azalması.
- Hiperventilasyon ve Karbondioksit Toksisitesi: Aşırı hızlı nefes alıp verme sonucu bilinç kaybı riski.
- Görüş Kısıtlılığı: Bulanık suda yön bulmayı zorlaştırabilir.
- Ekipman Arızaları: Dalgıç ekipmanlarının arızalanması tehlikeli durumlara yol açabilir.
Basıncın Bedeli: Vurgun Yemek Nedir?
Derinliklerde Basınç Değişimi
Deniz seviyesinde hava basıncı 1 atmosferdir. İnsan vücudunun solunum ve dolaşım sistemi bu basınca ayarlıdır. Ancak suyun içinde, derine indikçe, her 10 metrede basınç 1 atmosfer daha artar.
30 metre derinlikte su basıncı 3 atmosferdir, yani bu derinlikte vücudumuzun her santimetrekaresine suyun yaptığı basınç, yüzeye oranla üç mislidir.
Denizdeki Basınç Oranları ve İnsana Etkisi
Deniz seviyesinde atmosferik basınç 1 atmosfer olarak kabul edilir. Su altında her 10 metrede basınç 1 atmosfer artar. Yani, 10 metrede basınç 2 atmosfer, 20 metrede 3 atmosfer olur.
Bu basınç artışı, vücudumuzdaki gazların çözünürlüğünü artırır. Derinlere indikçe vücudumuzdaki gazlar daha fazla çözünür hale gelir.
Denizdeki Basınç Oranları
Deniz seviyesinde hava basıncı 1 atmosferdir (atm). Suya her 10 metre dalışta basınçlar yaklaşık 1 atm artar .
- 10 metre: 2 atm
- 20 metre: 3 atm
- 30 metre: 4 atm
Bu artış, vücut dokuları ve solunan gazlar üzerinde etkili olur. Derine indikçe vücut sıkışır, solunan hava yoğunlaşır ve azot birikimi artar.
Akciğer Kapasitesi ve Diğer Etkiler
Hiçbir gereç kullanmadan, 30 metre derinliğe inildiğinde, akciğer kapasitesi dörtte birine düşer, kan basıncı artar, vücut ısısı düşerken kalp atış hızı artar, bilinç bulanıklığı başlar.
Bu nedenle yardımcı gereç kullanmadan 30 metrenin altına inmek tehlikelidir.
İnsan Denizde Derinliklere İndikçe Bedeninde Ne Olur?
Derinlere indikçe vücudumuzda şu değişiklikler olur:
- Kulaklarda Basınç Hissi: Kulak zarına etki eden basınç nedeniyle ağrı ve dolgunluk hissedilir.
- Akciğerlerde Sıkışma: Basınç artışı akciğerlerin hacmini küçültür.
- Gazların Çözünürlüğünde Artış: Vücuttaki gazlar daha fazla çözünür hale gelir.
- Kalp Atış Hızında Yavaşlama: Derin dalışlarda kalp atış hızı yavaşlayabilir.
- Kan Basıncında Artış: Basınç artışı kan basıncını yükseltebilir.
- Basınç Artışı: Vücut hacmi sıkışır, iç organlar baskı görür.
- Gaz Toksisitesi: Solunan gazların etkisi değişir; azot narkozu (sarhoşluk hissi) oluşabilir.
- Zorlukları: Derinlerde solunan havanın yoğunlaşması nefes almayı zorlaştırır.
- Soğuk Etkisi: Derinlerde sıcaklık düşer, hipotermi riski artar.
- Azot Birimi: Uzun süreli dalışlarda azot dokularda çözünerek riski arttırır.
Tüplü Dalışın Riskleri
Tüple dalışın da kendine özgü sorunları vardır. Derinde dış basıncın yüksek olmasından dolayı tüpten solunan havanın içindeki oksijen, azot gibi gazlar, dokulara daha küçülmüş bir hacimle dağılırlar.
Eğer su yüzeyine süratle çıkılırsa, basıncın azalmasıyla bu gazlar da süratle genleşir. Oksijen dokularda kullanıldığından sorun yaratmaz, ama özellikle azot gazı damarlarda süratle genleşerek, damar tıkanıklığı, akciğer yırtılması ve hatta felç gibi önemli vücut hasarlarına yol açar.
Tüplü Dalışın Riskleri Nelerdir?
Tüplü dalış, yukarıda sayılan genel risklere ek olarak bazı özel riskler de içerir:
- Ekipman Arızaları: Tüp, regülatör veya diğer ekipmanların arızalanması hayati tehlike yaratabilir.
- Eğitim Eksikliği: Yetersiz eğitim almış dalgıçlar için risk daha yüksektir.
- Panik: Su altında paniklemek kontrolü kaybetmeye ve kazalara yol açabilir.
- Hava Tüketimi: Havanın bitmesi durumunda acil durumlarla başa çıkmak gerekebilir.
- Vurgun (Dekompresyon Hastalığı)
- Barotravma (Kulak ve Akciğer Zedelenmesi)
- Gaz Zehirlenmeleri (Azot Narkozu, Oksijen Toksisitesi, Karbondioksit Birikimi)
- Hipotermi ve Kas Krampları
- Ekipman Arızası veya Hava Kaybı
Vurgun Yemek Nedir?
Vurgun (dekompresyon hastalığı), su altında derinlere inip hızlı bir şekilde yüzeye çıkıldığında ortaya çıkar.
Basınç aniden azalınca, vücutta çözünmüş olan gazlar kabarcıklar halinde serbest kalır. Bu kabarcıklar, kan damarlarında tıkanıklıklara ve doku hasarına yol açabilir.
Vurgun, sinir sistemi, kaslar, eklemler ve akciğerler gibi birçok organı etkileyebilir.
Vurgundan Korunma Yolları ve İlk Yardım
Basınç Odaları ve İlk Müdahale
Bu şekilde vurgun yiyenler, süratle basınç odalarına alınırlar.
Burada tekrar vurgun yediği derinlikteki basınç verilir ve dengeli olarak azaltılır.
Bir başka önlem de vurgun yiyeni, aynı derinliğe tekrar indirmektir.
Vurgun Olana İlk Yardım
- Hemen yüzeye çıkartıp düz bir zemine yatırın.
- Oksijen verin (mümkünse %100 saf oksijen).
- Sıvı takviyesi yapın (alkol veya kafein içeren içecekler hariç).
- Dalış geçmişini öğrenerek en yakın basınç odasına sevk edin.
- Hasta bilinçsizse yan yatırın ve solunumunu kontrol edin.
Vurgundan Korunma Yolları Nelerdir?
Vurgundan korunmak için şu önlemler alınmalıdır:
- Yavaş Yükselmek: Derin dalışlardan sonra yüzeye yavaşça çıkmak çok önemlidir.
- Dekompresyon Durakları: Gerekli duraklamaları yapmak, vücudun basınca uyum sağlamasına yardımcı olur.
- Dalış Sınırlarına Uymak: Eğitim seviyesine ve deneyime uygun derinliklerde dalış yapmak önemlidir.
- Sağlıklı Olmak: Kalp, akciğer veya diğer sağlık sorunları olanlar için dalış riskli olabilir.
- Eğitim Almak: Tüplü dalış yapmadan önce mutlaka profesyonel eğitim almak gerekir.
- Dalış tablolarına veya dalış bilgisayarına uyun.
- Alkol ve yorgunluk etkisinde dalış yapmayın.
Vurgun Yememek İçin Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Vurgun yememek için dikkat edilmesi gerekenler:
- Dalış Planlaması: Dalış derinliği, süresi ve yükselme hızı gibi faktörleri içeren bir plan yapılmalıdır.
- Ekipman Kontrolü: Dalış ekipmanlarının sağlam ve çalışır durumda olduğundan emin olunmalıdır.
- Sağlık Kontrolü: Dalış öncesinde sağlık durumunun uygun olduğundan emin olunmalıdır.
- Eğitim ve Deneyim: Dalış seviyesine uygun eğitim ve deneyime sahip olunmalıdır.
- Dalış çıkış hızını 9-10 metre/dakika ile sınırlandırmak
- Güvenlik bekleme duraklarını yapmak
- Uygun solunum tekniklerini kullanmak
- Susuz kalmamak ve vücut sıcaklığını korumak
Yüzeye Güvenli Çıkış
Vurgun yememek için yüzeye yavaş çıkmalı, hatta belirli derinliklerde beklenmelidir.
İdeal çıkış hızı dakikada 20 metre olup, pratikte eğitmenler bunu dalgıç adaylarına 'yüzeye gelen en küçük bir hava kabarcığından daha hızlı çıkma' şeklinde öğretirler.
Denizlerin derinliklerinde gizlenen bu riskleri anlamak ve önlemler almak, su altı dünyasının tadını çıkarırken güvende kalmamızı sağlar.
Unutmayın, doğanın bu eşsiz güzellikleri, gereken saygı ve dikkatle keşfedilmeyi bekliyor.
Denizde Dalgıçlık Yapanlar İçin Tavsiyeler
Denizde dalgıçlık yapanlar için tavsiyeler:
- Deniz hakkında bilgi edinin: Akıntılar, dalgalar ve deniz canlıları hakkında bilgi sahibi olun.
- Tecrübeli dalgıçlarla dalın: Mümkünse tecrübeli bir dalgıçla birlikte dalın.
- Ekipmanınızı tanıyın: Kullandığınız ekipmanların nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını öğrenin. Tüm ekipmanı kontrol edip tam çalıştığından emin olun.
- Dalış kurallarına uyun: Güvenliğiniz için dalış kurallarına her zaman uyun.
- Dikkatli olun: Su altında her zaman dikkatli olun ve çevrenizi gözlemleyin.
- Partner sistemi kullanarak yalnız dalış yapmayın.
- Deniz koşullarını, akıntıları ve hava durumunu göz önünde bulundurun.
- Dalış öncesi iyi dinlenmek ve dalış sonrası yeterli dinlenme süresi tanımak önemli.
- Profesyonel eğitim almadan derin dalışlara kalkışmamak**
Denize dalmak, doğru önlemler alındığında keyifli ve güvenli bir deneyim olabilir. Ancak, risklerin farkında olmak ve bu risklere karşı hazırlıklı olmak çok önemlidir.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!