Giorgio Della Sudda
Hekim Français Della Sudda'nın oğlu olarak 1831'de dünyaya geldi.
Eczacılık tahsili için Paris'e uzanan yolda eğitim alan Della Sudda, Faik Paşa; Türkiye'de modern eczacılığın temellerini atan, ressam, Kızılay Başkan Yardımcısı ve Legion d’honneur Nişanı sahibi bir isim olarak tarihe geçmiştir.
Ama onu Osmanlı için gerçekten özel kılan, Çitli Maden Suyu'na yaptığı tesislerle bir yerel ismi ulusal bir markaya dönüştürme başarısıdır.
Osmanlı tarihinde eczacı olan baba oğul iki Faik Paşa vardır. Bunlardan ilki baba Francesco Della Sudda (1814-1866) ve diğeride oğlu Giorgio Della Sudda (1831-1913)’dır.
Yoksul bir aileden gelen ve genç yaşta İstanbul'a gelerek eczacılık alanında çırak olarak başlayan Faik Paşa, Osmanlı ve Türkiye tarihinde eczacılığın gelişimine öncülük etmiş bir isimdir.
Kırım Savaşı'nda ve çeşitli dünya sergilerinde gösterdiği üstün hizmetlerle tanınan Faik Paşa, aynı zamanda İstanbul'un ilk eczanelerinden birini açmış ve birçok cemiyetin kurucuları arasında yer almıştır. Bu etkileyici dönüşüm nasıl gerçekleşti ve Faik Paşa'nın hayatı boyunca bize bıraktığı miras nedir?
İstanbul'dan Paris'e: Eğitim ve Başarıların Peşinde Bir Yaşam
Erken Yaşamdan Eczacılığa Yükseliş
1826 yılında, on iki yaşında İstanbul'a gelen Faik Paşa, bir eczanede çırak olarak çalışmaya başladı. Maltepe Askeri Hastanesi'nde eczacı yardımcısı olarak çalıştıktan sonra, Mekteb-i Tıbbiye'nin eczacı sınıfına girerek 1844'te mezun oldu. Kırım Savaşı sırasında ordu sağlık kuruluşlarının ilaç ve tıbbi malzeme ihtiyacını karşılamak için büyük bir gayret sarf etti ve Osmanlı ordusunun Merkez Eczanesi müdürlüğüne getirildi.
Uluslararası Alanda Tanınma ve Başarılar
1855'te, o dönemin en kapsamlı fuarı olarak kabul edilen Paris Sergisi'nde Osmanlı Devleti tarafından görevlendirilerek uluslararası arenada tecrübe kazandı. İstanbul'a döndüğünde Mekteb-i Tıbbiye'de Biyokimya Hocası olarak atanan Faik Paşa, ülkesine bilgi ve tecrübesiyle hizmet etmeye başladı.
1859'da mirlivalığa yükselen Faik Paşa, 1862 Londra, 1855 Paris ve 1863 İstanbul Dünya sergilerine katılarak ilaç ve morfin koleksiyonları ile madalyalar kazandı. 1849'da Beyoğlu Pera Caddesi'nde açtığı Büyük Eczane, İstanbul'un ilk eczanelerindendir. Ayrıca, Sociéte de Pharmacie de Paris'in ilk Osmanlı üyesi oldu ve önemli cemiyetlerin kuruluşunda yer aldı.
Çitli Maden Suyu ve İşletmecilik Başarısı
Faik Paşa, Bursa İnegöl yakınlarındaki Çitli'deki maden suyu işletmeciliğini alarak, kimya bilgisini kullanarak maden sularının işletmeciliğinde de önemli bir rol oynadı. Bu işletme faaliyeti, onun iş dünyasındaki yenilikçi bakış açısını ve liderliğini de ortaya koyuyor.
Faik Paşa, Çitli Maden Suyu'na yaptığı yatırımlarla ve geliştirdiği işletmecilik anlayışıyla, sadece bir maden suyunun değil, bir markanın doğuşuna öncülük etti.
Osmanlı'dan Cumhuriyet'e: Bir Eczacının Mirası
Faik Paşa'nın eczacılık, kimya ve tıp alanındaki katkıları, Türkiye'de bu alanların gelişimine büyük etki etmiştir. İstanbul'da Mekteb-i Tıbbiye'de verdiği dersler, kurduğu laboratuvarlar ve çeşitli cemiyetlere olan katkıları, onun sadece bir eczacı değil, aynı zamanda bir eğitimci ve bilim insanı olduğunu göstermektedir. Türkiye'de modern eczacılığın temellerinin atılmasında önemli bir rol oynayan Faik Paşa , bilim ve eğitim alanındaki çalışmalarıyla sınırları aşan bir ilham kaynağı olarak tarihte yerini almıştır.
Legion d’honneur Nişanı ile onurlandırılan ve Sultan II. Abdülhamid tarafından Ferik ünvanına layık görülen Faik Paşa, ressamlığı ve Kızılay Başkan Yardımcılığı gibi farklı alanlarda da etkisini gösterdi.
Eczacı Giorgio Della Sudda Faik Paşa 7 Ocak 1913’te İstanbul’da 78 yaşında vefat etti.
Della Sudda Eczanesi, İstanbul'un en büyük eczanesi olarak 1950'lere kadar faaliyet gösterdi ve modern eczacılığın Türkiye'deki öncülerinden biri olarak kabul edildi.
Fotoğraflar için Facebook'ta ÇİTLİ MADEN SUYU (Türkiye ve Dünyanın En Güzel ve En Yararlı Kaynak Suyu) grubunu kuran Mehmet Öztürk'e ve Osmanlı Arşivinde Çitli Belgeleri için Sinan Çuluk'a çok teşekkür ediyoruz.
Kaynak: 1299 İnegöllü- Turhan Şahin
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
