Ekonomik anlamda bir çok veri dönemsel olarak açıklanıyor. Bu açıklamalarda endeksler, grafikler,yüzdeler gibi birçok bilgi bizlerle paylaşılıyor. Ekonominin konusunda gerek piyasa içerisinde çalışanların gerekse konuyu merak edenlerin piyasa gidişatını yorumlayabilecekleri verileri nasıl değerlendirmek gerekiyor bir bakalım. Burada son dönemdeki bazı verileri sizlerle paylaşarak konuyu somutlaştıracağım.

Endeksler oluşturulurken ilk olarak kıyas ve gelişim yorumunun yapılabileceği baz yıl esas alınır. Referans değer olarak alınan baz yılı alırken gerek kriz dönemleri gerekse bolluk dönemleri alınabilir. Ancak buradaki önemli nokta alınan yıl ve sonrasının objektif olarak değerlendirilmesinin yapılabilmesidir.

Baz yılın yanında önemli olan diğer konuda takvim ve mevsim etkilerinden rakamların arındırılmasıdır.Bir veri arındırılmadan, verildiği takdirde içinde mevsimlere ve aylara özel etkiler barındırabilir. Verilerin bu şekilde değerlendirilmesi ise çeşitli yorum hatalarına yol açabilir. Bu nedenle TUIK verileri, Avrupa Birliği İstatistik Regülasyonu'na göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış şekli ile yayınlanmaktadır.

Mevsimsel farklar periyodik olarak her yıl sektörlere göre çeşitli üretim iniş-çıkışlarına neden oluyor olabilir. Örneğin yaz aylarında üretimi artan bir ürünün kış aylarında üretimi düşüyor olabilir. Verilerden bu tür düzensizlik yaratan etkilerin çıkarılması ve yorumlanması daha kolay hale getirilmesi işlemi "mevsim etkilerinden arındırma" olarak adlandırılmaktadır.Benzer bir şekilde bir yılın herhangi bir ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre daha az iş günü yaşanmış olabilir. Bu fark, resmi tatiller nedeniyle ya da takvimdeki olağan kaymalar nedeniyle yaşanmış olabilir. Verilerin iş günü farklarını gidermeye yönelik işlem ise "takvim etkilerinden arındırma" olarak adlandırılmaktadır.


Sanayi Üretim Endeksi'nde Çıkış
Ocak ayı verilerine göre sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %7,3 azaldıbir önceki aya göre %1 arttı
Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2019 yılı Ocak ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %7,bir önceki aya göre %1,7 ; imalat sanayi sektörü endeksi %7,5,bir önceki aya göre %1,1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,7 azaldı.

Endeksi incelediğimizde toparlanma sinyalleri alıyoruz diyebiliriz ancak takip eden dönemlerdeki veriler net cevap almamızı sağlayacaktır. İmalat sanayinde geçmiş aya göre yaşanan büyüme sevindiricidir. Bildiğimiz gibi yaşanan süreçler şirketlerin ağırlıklı olarak nakit akış yönetimi ve borçlanma yapıları ile ilgilidir. Toparlanma sinyalleri ile birlikte güven oluşacak ve psikolojik etki azalacaktır.

Sanayi endeksinde yaşanan yukarı yönlü dönüş toplam ciro endeksinde ve perakende endeksinde de yaşanmaktadır. Tabi bu çoklu dönüşte en büyük etken genel fiyatlar düzeyidir. Hacim olarak düşüş yaşansa da fiyatlarda yaşanan değişimler rakamsal bazda büyütmüştür.Sırasıyla takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksiSanayi sektöründe %19,7, İnşaat sektöründe %26,6, Ticaret sektöründe %11,3 ,Hizmet sektöründe ciro %19,6 , perakendede ise Perakende ciro bir önceki yılın aynı ayına göre %12,1 arttı.

Gerek fiyat etkisi, gerekse baz yıl etkileri ile yaşanan yukarı yönlü değişim henüz hane halkının cebine yansımamıştır. Genel fiyatlar düzeyinde yapılan güncellemeler, kar majları, vade yapıları ve maaş düzenlemeleri ile piyasa koşullarına adaptasyon sağlanmaktadır. Geçtiğimiz haftaki yazımda da 2019 ve 2020 büyüme tahminlerini paylaştım. Bizler gerekli başta vergi sistemi olmak üzere yapısal reformlarıyapabilirsek oldukça hızlı bir şekilde yükselebileceğimizi düşünüyorum.

Perakende satış endeksleri, Ocak 2019