Sultan II. Abdülhamid (1876-1908) devrinin İnegöl'e yansımalarını şu başlıklar altında incelemek mümkündür:

a) İnegöl coğrafyasına gelen göçmenlerin iskanı;

b) İnegöl İshak Paşa Camii ile Cuma Camii'nin onarımı;

c) İnegöl'ün, Bilecik merkezli Ertuğrul Sancağı'na bağlanması;

d) Rüşdiye Mektebi'ne ilaveten İnegöl'de mekteplerin açılması;

e) Kulacahisar merkezli Hamidiye Alayı'nın kurulması;

f) Bilecik merkezindeki Şeyh Edebali Zaviyesi'nin onarımı;

g) Geyikli Baba Cuma Mescidi'ne yapılan ilave ile genişletilmesi;

ğ) Domaniç-Çarşanba Köyü'nde Hayme-Ana Türbesi'nin inşası;

İNEGÖL COĞRAFYASINA GÖÇMEN İSKANÎ: Halk arasında "93 Muharebesi" olarak bilinen 1876-77 Osmanlı-Rus harbi sonrasında hem Balkanlar'dan ve hem de Kafkaslar'dan kitleler halinde İnegöl coğrafyasına göçmenler gelmiştir.

Devletçe oluşturulan bir "iskan komisyonu" aracılığı ile bu göçmenler, geldikleri coğrafyanın özellikleri de göz önünde bulundurularak uygun yerlere yerleştirilmiştir.

İnegöl coğrafyasında göçmen köyleri arasında yer alan Mesudiye (şimdi mahalledir), Çeltikçi ve Hasanpaşa köyleri dışında kalan bütün göçmen köyleri, İnegöl Ovası'nı çevreleyen Ahi Dağı, Uludağ ve Domaniç dağlarının İnegöl Ovası'na bakan etek kısımlarında yer almıştır.

GÖÇMEN KÖYLERİ: Ahi Dağı'nın güneydoğu kısmında yer alan Koca Konak Köyü'nden başlamak suretiyle -saat yelkovanı istik?metinde dolaşaraksıraladığımızda bu göçmen köyler:

Koca Konak-Gedik Pınar-Sultaniye-İhsaniye-GüneyKestaneOsmaniye-Mezid-Sulhıye-Tüfekçi Konak-Tahta Köprü-Yukarı BallıkAşağı Ballık-Hacıkara- Bahçekaya-Mesruriye- Hilmiye- Saadet-Bahariye-

Hayriye-Hamidiye- Murad Bey-EskiKöy-İclaliye-GülbahçeKazıklı-Karakadı-Kestanealanı- Mürüvvet- İnayet- Fevziye- MesariyeEsen Köy- Halalca-Fındıklı- İskaniye-Olukman- Sülüklügöl- Karahasanlar- Babaoluk şeklinde sıralanmıştır.

Göçmen köylerinin bir kısmı Balkan kökenlidir. Diğer bir kısmı da Kafkas kökenlidir.

GÖÇMENLERE GÖRE MAHALLELER

Şüphesiz bu göçmenlerden bir kısmı, İnegöl kasaba merkezine yerleşmişlerdir.

Burhaniye Mahallesi, Bosna Hersek göçmenlerinden oluşurken Süleymaniye Mahallesi, Arnavutluk ve Makedonya göçmenlerinden oluşmuştur.

Hamidiye Mahallesi'nin çekirdeğini ise Kırım göçmenleri oluşturmuştur.

RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN

DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN

AYHAN BAYRAKTAR