- RAMAZAN AYININ BAŞLANGICI VE SONU NASIL BELİRLENİR? HİLAL GÖZETLEME NEDİR, NASIL TESBİT EDİLİR?- Ramazan orucu, bu aya ulaşan, akıllı ve ergin olan, oruç tutmada hastalık, çok yaşlılık, ay hali, yolculuk gibi bir engeli bulunmayan her mümin erkek ve kadına farzdır. Kur'an-ı Kerim'de, "Sizden her kim Ramazan ayına ulaşırsa oruç tutsun." (Bakara, 2/185). buyurulmuş, Hz. Peygamber (s.a.s) de şöyle buyurmuştur: "Ramazan hilalini görünce oruç tutun, Şevval hilalini görünce de iftar edin ve bayram yapın. Eğer hava bulutlu olursa Şaban ayını otuza tamamlayın" (Buhari, Savm, 5, 11; Müslim, Sıyam, 4, 7, 8, 17-20).

Günümüzde gelişen teknolojilerden de yararlanarak hilali tespit ve kameri ayları hesaplama işi, "hilalin, insanların yaşadığı herhangi bir yerden görülebilirliği" esasına dayalı olarak Ramazan ayının girişi hesaplanarak tespit edilmektedir.Orucun vakti, ikinci fecirden güneşin batmasına kadar olan süredir. Orucun bu başlama anına "imsak vakti" denir. Günümüzde, şehir ve beldelere göre imsak vakitleri, saat ve dakika olarak, önceden yapılan gözlem ve hesaplamalarla takvimlere yazıldığı için, oruç tutacaklar böyle bir gözlem yapmak külfetinden kurtulmuşlardır.İmsak vaktini saat olarak bilmeyen kimse, doğu ufkunu izleyerek, kendi gözlemiyle ikinci fecri tespit etmeye çalışır, fecrin doğuşunda kuşkuya düşerse yiyip içmeyi bırakması daha uygundur.

- ORUCUN FAZİLETİ VE SEVABI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?- Oruçla Ramazan ayı arasında da sıkı bir fazilet ilişkisi vardır. Şöyle ki, Ebu Hüreyre'nin naklettiği bir hadiste, Allah'ın elçisi şöyle buyurmuştur: "Ramazan ayı gelince cennet kapıları açılır, cehennem kapıları kapatılır ve şeytanlar zincire vurulur." (Müslim, Sıyam, 1,2). Bu hadisi şu şekilde anlamak daha uygun olur; o ayda mü'mini cennete ulaştıracak rahmet kapıları açılır, cehenneme gitmesine yol açabilecek fiillerden uzaklaşır, bu yüzden şeytanın insana etki yapma gücü zayıflar. Nitekim, Ebu Hüreyre'den başka bir rivayette "cennet kapıları" yerine "rahmet kapıları" ifadesi yer alır.

Ramazan ayının önemi; Kur'an'ın, ilk olarak bu aydaki Kadir gecesinde topluca dünya semasına indirilmiş olmasından ve o gecede, Alak suresinin ilk ayetlerinin Hira Mağarası'nda Allah'ın elçisine indirilmeye başlanmış bulunmasından dolayıdır. Ramazan orucu, Kur'an'ın indirilişini bir çeşit kutlama, vahyin gelişini melek yaşamına benzer biçimde karşılama anlamına gelir. Çünkü melekler yemez ve içmezler. (Duhan, 44/ 3; Kadr, 97/1).

Kutsi bir hadiste şöyle buyurulur: "Her bir iyilik için on mislinden yedi yüz misline kadar karşılık vardır; fakat oruç bunun dışındadır. Çünkü oruç benim içindir, onun karşılığını ben vereceğim." (Buhari, Savm, 2, 9; Müslim, Sıyam, 30, 164; Nesai, Sıyam, 42).

Başka hadislerde şöyle buyurulur: "Kim iman ederek ve sevabını Allah'tan umarak Ramazan orucunu tutarsa geçmiş günahları bağışlanır." (Buhari, Savm, 6). "Oruçlu için birisi iftar ettiği vakit, öteki Rabbi ile karşılaştığı vakit olmak üzere iki sevinç vardır."

.

- ORUCUN KAZASI VE KEFARETİ NEDİR, NASIL YERİNE GETİRİLİR?Ramazan ayında, mazeretli veya mazeretsiz olarak oruç tutmayan kimsenin bunları daha sonra gün yerine gün kaza etmesi gerekir. Mazeretsiz oruç tutmamışsa, ayrıca tevbe ve istiğfar etmesi istenir.Başladığı bir Ramazan orucunu, mazeretsiz olarak yeme, içme, eşiyle birlikte olma gibi bir yolla bilerek bozan kimseye, kaza yanında kefaret de gerekli olur. Oruç kefaretini, Kur'an'daki zıhar kefaretine (Mücadele, 58/3) kıyasla, Hz. Peygamber (s.a.s) hadisle belirlemiştir. Bu da; bir köleyi özgürleştirmek, buna gücü yetmeyenin, aralıksız altmış gün oruç tutması, buna da gücü yetmeyenin altmış yoksulu bir gün doyurması olarak uygulanır (Buhari, Savm, 30, Hibe, 20, Nafakat, 13, Keffarat, 2-4; Müslim, Sıyam, 81). Yoksulluğu yüzünden bu sonuncuya da güç yetiremeyen kimse, bağışlanması için Allah'a dua eder.

Prof. Dr. Hamdi Döndüren

2005 - Ekim, Sayı: 236, Sayfa: 012