Noktacı Kasım Efendi, vaaz ve nasihat üslubu ile açıklamak üzere; 1496 Yılında Arapça olarak Antakya'da "Cevahirü'lAhbar" isimli hacimli eserini kaleme almıştır.
Ardından da Koca Mustafapaşa Tekkesi için İstanbul'dan beklediği davet gelmeyince o da Osmanlı'nın ilk başkenti olan Bursa' ya gelmiştir.
Bursa' da Hoca İlyas Külliyyesi'nde misafir bulunduğu yıllarda evvelce Arapça olarak kaleme almış olduğu "Cevahirü'l-ahbar" isimli kitabını Türkçeye aktarmıştır.
Kasım Efendi, Bursa - Muradiye Külliyesinde yer alan Şehzade vakıflarının yönetim ve denetimini üstlendiği için kendisine -Sultan II. Beyazıt Vakfiyesi'inde zikredilen- "Noktacı" lakabı verilmiştir.
Bu lakap ile şöhret bulan Kasım Efendi, İnegöl'ün "timar-eri" Hamza-beyzade Derviş Mehmed Bey tarafından onun adına yaptırılan "İnegöl Yenice Kasım Efendi Tekke Mescidi"nde takriben 1510-1512 yıllarından itibaren irşat hizmetine başlamıştır.
Yaptığı irşat hizmetini halka sunarken kaleme almış olduğu "Cevahirü'l-Ahbar" kitabını, düzenlediği zikir meclislerinde okutmuştur.
Takriben 1535 Yılında vefat eden Noktacı Kasım Efendi, tekkemescidin ana yola cepheli yan bahçesine defnedilmiştir.
Yerine geçen halifesi Muhyiddin Mehmed Karahisari Efendi de aynı metotla Yenice Noktacı Kasım Efendi Tekke Mescidi'nde irşat hizmetine devam etmiştir .
Ancak Muhyiddin Mehmed Karahisari, Şeyhinin telif etmiş olduğu "Cevahirü'l-Ahbar" isimli kitabın yerine Kübrevi Tarikatı'nın kurucusu Necmeddin Kübrevi'nin, tasavvufun ana ilkelerini anlatmak üzere; kaleme almış olduğu "Usul-ü Aşere" isimli kitabını hem şerh eylemiş ve hem de Noktacı Kasım Efendi Tekke Mescidinde müridle- rine bu şerhini okutmuştur.
Tarihi süreç içinde İnegöl coğrafyasındaki sosyal hayat, salgınlar, depremler, mühaceretler ve de savaşlar nedeniyle büyük değişikliklere uğramıştır.
Takriben İkinci Meşrutiyetin ilan edildiği 1908 yılından itibaren İnegöl Yenice Noktacı Kasım Efendi Tekke Mescidi'nde İshakpaşa Medresesi mezunlarından Hacı Hasan Efendi'nin, halk-mektebi açtığına şahid olmaktayız.
"Cırğıt-Hoca" lakabı ile şöhret bulan Hacı Hasan Efendi, 1924 Yılında çıkarılan "Tevhid-i Tedrisat Kanunu" uygulamaya konuncaya kadar burada eğitim ve öğretimine devam etmiştir.
Vefat ettiğinde de Noktacı Kasım Efendi'nin yanına defnedilmiştir. Günümüzde Noktacı Kasım Efendi'nin yanındaki mezarda yatan kişi, halk arasında "Cırğıt-Hoca" lakabı ile şöhret bulan Hacı Hasan Efendi'dir.
Görüldüğü üzere; İnegöl coğrafyasında merkezde İshakpşa Medresesinde, taşrada Kulaca Köyü'nde ve Hamzabey Köyü'nde ; Mercidabık şehidi Mehmed Bey'in yaptırmış olduğu medreselerde, klasik usulde, örgün eğitim yapılmıştır.
Sinanbey Mahallesi'nde ve Yenice mahallesinde yer alan "tekke ve zaviyeli mscid"lerde de yayğın eğitim yoluyla halka irşat hizmeti sunulmuştur. "Arap-Dede" lakaplı Şeyh Yusuf ile Yenice Mahallesi "Geyikli Camii" içinde medfun olan Kasım Efendi ve Hacı Hasan Efendi, bu eğitimin önderleri olmuştur
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
