İslam dininin önem verdiği en önemli konulardan birisi de kul hakkıdır.Yüce Rabbimizin isterse her günahı bağışlayabileceğini ancak Allah?a şirk koşmayı ve kul hakkını bağışlamayacağını hepimiz biliyoruz.
Peki kul hakkı nedir?Dinimiz kul hakkını 2 bölümde ele alır:
1)MADDİ HAKLAR:Bir insanın parasını yemek,malına ve canına zarar vermek,ondan izin almaksızın eşyasını kullanmak v.b. Yüce Rabbimiz Kur?an-ı Kerim?de şöyle buyuruyor:? Ey iman edenler Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helak etmeyin. Şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir. ?Nisa-29?
Bu tür kul hakkı işleyenler bunu şu şekilde telafi edebilir:
-Kaç lirasını yemiş ise onu sahibine iade etmek,
-Hakkını ödeyecek kadar parası yoksa hak sahibi ile görüşüp hakkını helal etmesini istemek,
-Hak sahibi ölmüş ise varislerine (geri kalan akrabalarına) o parayı geri vermek,
-Hak sahibi taşınıp gitmiş ise ve hiç kimsesi yoksa o para miktarı kadar onun adına sadaka vermek.
2)MANEVİ HAKLAR:Bir insanın dedikodusunu yapmak,ona iftira atmak ,onun hakkında su-i zanda bulunmak,kalbini kırmak,küçük düşürmek,alay etmek v.b. gibi.Bu konuda Yüce Allah şöyle buyuruyor:? Ey iman edenler Bir topluluk bir diğerini alaya almasın. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da diğer kadınları alaya almasın. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Birbirinizi karalamayın, birbirinizi (kötü) lakaplarla çağırmayın. İmandan sonra fasıklık ne kötü bir namdır Kim de tövbe etmezse, işte onlar zâlimlerin ta kendileridir. ?Hucurat-11?,?:? Ey iman edenler Zannın bir çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz Allaha karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir. ?Hucurat-12
Bu tür kul hakkına girmiş olanlar da şunları yapması gerekir:
-Gidip kendisinden helallık istemek,
-Allah?a tövbe ve istiğfarda bulunmak,
-Adam ölmüş ise onun için dua etmek,
-İftira etmiş ise yaptığından pişmanlık duyup söylediklerinin yalan ve iftira olduğunu duyanlara söylemek.
İslam dini şu konularında kul hakkına girdiğini bize haber vermektedir:
1)Bir işçi çalıştığı iş yerinin malını kendi malı gibi koruyup dikkat edecek ,aksi takdirde kul hakkına girmiş olacaktır.
2)İşveren işçinin hakkını tam ve zamanında verecek işçisine gücünün üstünde iş yüklemeyecektir. Resulullah(sav) şöyle buyuruyor:?İşçinin ücretini alın teri kurumadan veriniz?.Başka bir hadisi şeriflerinde ise Resulullah(sav) şöyle buyuruyor:?İşçilere (çalıştırdığınız kimselere) yediğinizden yedirin,giydiğinizden giydirin ve güçlerinin yetmediği işleri yüklemeyin.Şayet işleri zor ise onlara yardım edin.Zira hizmetçinin işinden hafiflettiğin her şey kıyamet günü mizanda senin için sevap olacaktır.?
3)Rüşvet alıp vermek haramdır ve kul hakkını yemektir.Resulullah (sav) şöyle buyuruyor:?Rüşvet alan da veren de ateştedir(yani cehennemdedir)?
4)Karaborsacılık bir haksız kazanç olduğu için oda kul hakkına girer.
5)Tefecilik, yani zor durumda kalanlara faizli borç vermek,
6)Ölçü ve tartıda hile yapmak,
7)Alışverişte yalan yere yemin edip haksız kazanç sağlamak,
8)Malın kusurunu,hatasını söylemeyip sağlammış gibi göstermek,
9)Açık artırmada alıcı olmadığı halde kasıtlı olarak veya mal sahibi lehine fiyatı yükseltmek,
10)Ve hırsızlığın her çeşidi kul hakkını yemektir ve büyük günahlara sebebiyet verir.
DEVLET VE MİLLET MALI:
Bir tek kişinin hakkını ödemek kolaydır.Çünkü onu veya akrabalarını bulmak mümkündür.Ancak devlet malını yiyenler helallık almak için 72 milyon insanı nasıl görüp helallık isteyecektir. Onun içindir ki devlet malına zarar vermek,devlet malını yemek en büyük günahlardandır.Çünkü devletin malı demek milletin malı demektir.Bu mallar içinde tüyü bitmemiş yetimin hakkı vardır,dul ve kimsesizlerin hakkı vardır.Hz.Ömer (r.a) devletin işi için devletin mumunu ,kendi işi için kendi mumunu kullanırdı.Hz.Ali (ra) bir gün kardeşi Akil ile beraber ocağın başında ekmek pişiriyorlardı.Akil ,Hz.Ali?ye devlet hazinesinden kendisine biraz para vermesini istedi.O arada Hz.Ali(r.a) gizlice yanan bir odunu hafifçe Akil?in sırtına değdirdi.Akil büyük bir acıyla bağırmaya başladı.Bunun üzerine Hz.Ali(ra)?Ey Akil şu küçücük dünya ateşine dayanamıyorsun, devlet malını yemekle beni de kendini de Cehennem ateşine mi atmak istiyorsun??
Kaçak elektirik ,kaçak su v.b kullanmak kul hakkını yemek olduğu gibi,havayı kirletmek,çevreye zarar vermek ,gürültü çıkartarak insanları rahatsız etmekte kul hakkı konuları arasına girer.
Unutmayın:?Ümmetimden müflis odur ki kıyamet günü namaz ve zekatla gelir.Ama bu arada hakkını yediği insanlar ,hakaret ettiği kişiler gelir hakkını isterler.Bunu üzerine kendisinin hasenatından (sevaplarından) onlara verilir.Üzerinde ki haklar bitmeden hasenatlar (sevaplar) biter.İşte o zaman hak sahiplerinin günahlarından alınıp bu adama yüklenir.Daha sonra cehenneme atılır.? (Hadis-Müslim)
