"De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O, doğurmamış ve doğmamıştır. Onun hiçbir dengi yoktur. (İHLAS SURESİ)
TEVHİD
K.Kerim'de 1 sayısı, özellikle Allah'ın birliğini vurgulamak için geçmektedir. Allah'ın bir olması tevhid kavramı ile ifade edilir. Tevhid kelimesinin türediği "vehade" kelimesi sözlükte; tek, eşsiz, yalnız, bir tane ve bir olmak anlamına gelir. Tevhid: "Bir şeyin bir ve tek olduğunu kabul etmek" demektir. Türkçemize geçen vahdet kavramı da birlik ve tekliği ifade eder.
Kur'an-ı Kerim'de tevhid kelimesi geçmez, ancak "vehade" kökünden gelen vahid, ehad ve vahdehu kelimeleri yer alır. Tevhid kavramının zıddı şirk, Muvahhid'in zıddı da müşrik'tir.
EŞİ VE BENZERİ OLMAYAN 1(BİR)
Allah'ın 1(bir) olmasını, matematikteki 1 sayısı ile anlatmak eksik kalır. Çünkü Allah'ın (c.c.) birliği: "herhangi bir sayı dizisinin ilk basamağı" anlamına gelmez.Allah(c.c.) parçalardan oluşan bir varlık değildir. O'nun birliği de parçalardan oluşan bir birlik değildir. O (c.c.) eşi ve benzeri bulunmayan, tek olan, yegane tapınılacak varlıktır. Allah (c.c.); zatı, sıfatları, fiilleri ve her şeyi ile tektir. Hiçbir konu ve durumda eşi ve benzeri yoktur.
TASAVVUFİ YORUMDA 1 SAYISI
İbn-i Arabi, K.Kerim'de geçen bir sayısına tasavvufi bir yorum getirerek şunları söyler: "1(bir), Allah isminin sayı alemindeki mazharıdır. Allah (c.c.) ismi, diğer bütün isimleri kendisinde topladığı gibi 1(bir) de bütün sayıları kendisinde toplamıştır. Bu nedenle sayılar 1'in hükümleridir. Bu bakımdan 1(bir), ilahi birliğin sembolüdür."[1]
İbn-i Arabi'nin yorumlarından şunu anlıyoruz: Tasavvufta 1(bir), sayı değildir. Sayılar 1'den sonra başlar. 1(bir) sayıların özü ve kaynağıdır. 1(bir), her sayıya nüfuz etmiştir. 1(bir), bütün sayıların ortak ölçüsüdür. Her bir sayı kendi mertebesindeki 1'in tekrarlanmasıyla ortaya çıkar. Bütün sayılar 1'in tafsilinden ibarettir. 1(bir), her zaman aynı ve değişmezdir. 1'in eşi ve zıddı yoktur.
İbn-i Arabi bu temel bilgiye dayanarak şunu söyler: "Birisi, "Sayıda çokluğun en azı kaçtır?" diye sorunca ben de "Nahivcilere göre 3, fakihlere göre 2'dir." dedim. Sayı çift ve tektir. Allah (c.c.) K.Kerim'de şöyle buyurur: "Çifte ve teke yemin olsun." (Fecr, 89/3) [2]
İbn-i Arabi'nin bu görüşüne göre; El-Vahid ismi 1'e karşı gelir ve bu saymakla ulaşılan bir sayı değildir. Nasıl Allah (c.c.), tüm varlıkların yaratıcısı ise, 1(bir) de sayı değil sayıların özü ve kaynağıdır. Sayılar 1'den sonra başlar. Sonuç olarak çift sayılar 2(iki) ile tek sayılar 3(üç) ile başlamaktadır. Avamın sayı bildiği 1(bir), sayı değil; harf bildiği Elif de harf değildir. Bu ikisi Allah'ın varlığını ve birliğini ifade eder.
Ebu Hanife tevhid konusunu açıklarken, Allah'ın(c.c.) ortağı bulunmaması anlamında 1(bir) olduğunu, O'nun 1(bir)'liğinin cisim ve bölümlerden teşekkül etmediğini, denginin veya zıddının bulunmadığını, kendisiyle diğer varlıklar arasında benzerlikten söz edilemeyeceğini ifade etmiştir.[3] İşte bu 1(bir)'lik, Allah'tan başkasına tapmamayı ve Allah'tan başkasına sığınmamayı gerektirmektedir.
