Geçen haftadan devam ediyoruz.

Geçen haftaki yazımızda: "Osmanlı'nın gelişinden itibaren İnegöl'ün en eski yerleşim alanı; Cuma Camii ve İshakpaşa Camii çevresi olmuştur. Bu tarihi alan 720 yıllık maziden izler taşımaktadır. Maalesef bu tarihi alan da hakkıyla korunamamış, Cuma Camii ve İshakpaşa Külliyesi, betonlaşmanın ortasında adeta boğulmuştur.İshakpaşa ve çevresindeki çok önemli tarihi bir alan, kurtarılmayı bekliyor." Demiştik.

Bu yazımızda da İshakpaşa Külliyesi'nin tarihi önemini bir kez daha gündeme taşımaya çalışacağız.

İNEGÖL'ÜN EN ESKİ YERLEŞİM ALANI

Bizans Hakimiyetinde iken ve önceki dönemlerde İnegöl'ün yerleşim yeri Cumatepe Höyüğü üzerindedir. Osmanlı fethi sonrasında bu tepeciğin etrafı İnegöl'ün yerleşim alanı olmuştur. Burası İnegöl'ün ilk mahallesi Sinanbey Mahallesidir.

Fetih Sonrası 1 asırlık Osmanlı idaresinden, Turgutalp'in yaptırdığı zaviye dışında İnegöl'de kayda geçen bir eser mevcut değildir.

Fetihten yaklaşık 1 asır sonra, 1396 yılında, Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılan Bayezid Han Cuma Camii, fetih sonrası dönemden kalan en önemli ve en eski hatıradır. Bu yapının etrafında İnegöl'ün ikinci mahallesi Cuma Mahallesi oluşmuştur.

Bu eser sonrasında İnegöl'de en büyük eseri yapan İshakpaşa'dır. İshakpaşa'nın İnegöl'de yaptırdığı eserler, Osmanlı'dan günümüze ulaşan en önemli eserlerdendir. Bu eserlerin varlığı İnegöl'e tarihi ve manevi bir değer katmaktadır. Kasım Efendi Camii ile birlikte bu alana kadar İnegöl'ün üçüncü mahallesi Yenice Kasım Efendi Mahallesi oluşmuştur.

İSHAKPAŞA'NIN AİLESİ VE ESERLERİ

İshakpaşa'nın köyü İsaören'dir. Dedesi ve babası Osmanlı zamanında bu köyde yaşamışlardır. Bu köy arazisi, Osmanlı yönetimi tarafından hizmetlerinden dolayı aileye dirlik olarak verilmiştir. İshakpaşa'nın ailesi İnegöl öncesi Amasya'da yaşamıştır.

İshakpaşa, 1466 yılında vezaret, 1469'da da sadaret makamına yükselmiştir. Bu açıdan İshakpaşa, İnegöllü olarak kayda geçen ve İnegöl'de iz bırakan en kudretli devlet adamlarından biridir.

İshakpaşa'nın İnegöl'e en büyük hediyesi İshakpaşa Camii'dir. Maalesef bu eserin orijinal kitabesi günümüze ulaşmamıştır. Ahşap kapısı, kemer ve söveleri orjinaldir. Cami'nin 1468 tarihinden önce yapılmış olduğu vakıf kayıtlarından anlaşılmaktadır.

Aynı şekilde 1910 yılında yaşanan depremde yıkılan orijinal minaresi de günümüze ulaşmamıştır. 1950 yılında çekilen fotoğrafında caminin minaresinin olmadığı görülmektedir.

İshakpaşa Camii'nin son cemaat bölümünde, sağ kıble tarafındaki duvarda kilitli bölümde sakal-ı şerif muhafaza edilmektedir. Yine herkes tarafından bilinmese de duvarları arasında gizli bölümler bulunmaktadır.

ÜCRETSİZ VE BURSLU ÜNİVERSİTE EĞİTİMİ

Caminin kuzeyinde yer alan Medrese, kitabesine göre 1482 yılında hizmete açılmıştır. Burası kısa sürede, Osmanlı döneminin en önemli eğitim merkezlerinden biri olmuştur. Üniversite seviyesindeki eğitim ücretsizdir. Öğrenciye yemek ve burs vardır. Öğrenciler medresedeki hücrelerde kalmaktadır. Kanuni döneminin meşhur Şeyhul-İslam'ı Ebussuud Efendi de İnegöl Medresesinde müderrislik yapan alimlerden biridir.

İshakpaşa Türbesi olarak bilinen türbenin gerçek adı Tacü'n-Nisa Sultan Hatun Türbesidir. Maalesef buranın da inşa kitabesi günümüze ulaşmamıştır. İshakpaşa bu türbeyi eşi Tacü'n-Nisa Sultan için yaptırmıştır. Türbede 3 sanduka vardır. Ortadaki İshakpaşa'ya aittir.

İshakpaşa'nın kabri vefat ettiği 1483 yılından 1937 yılına kadar türbenin dışında, caminin güneyinde kalmıştır. Bu tarihte İshakpaşa Camii etrafındaki tarihi mezarlık yok edilirken, İshakpaşa da şimdiki yerine taşınmıştır. Maalesef bu tarihi mezarlık gibi, Cami, medrese ve türbe dışındaki İshakpaşa mirası diğer tarihi yapılar korunmamış, yok olup gitmiştir. Hamam, Zaviye, Han, imaret ve çeşmeler bunların başında gelmektedir.

İSHAKPAŞA^'YI YAŞATALIM

Yazımızın sonunda İshakpaşa'nın yaşatılması adına bazı önerilerim olacak:

1-İshakpaşa ismi, bulunduğu mahalleye isim verilerek yaşatılmalı.

2-İshakpaşa Külliyesi etrafı tarihi dokuya uygun olarak boşaltılmalı, çevresi trafiğe tamamen kapatılmalı ve burada daha çok yeşil alan sağlanmalı

3-İshakpaşa adına özel bir ansiklopedi hazırlanmalı. Bu ansiklopedi de, İshakpaşa'nın doğumundan ölümüne, tüm hizmet ve eserlerine yer verilmeli.

4- Değerler Eğitimi kapsamında Okullarımızda, öğrencilere İshakpaşa ve eserleri tanıtılmalı. Belediye'nin düzenleyeceği seminer ve konferanslarda İshakpaşa'ya daha çok yer verilmeli.

5-İshakpaşa Medresesi, dini ilimler merkezi haline getirilmeli ve daha etkin kullanılmalı. Hat ve Ebru gibi dini ve Milli sanatlarımız da bu merkez de yaşatılabilir.

6-İshakpaşa'nın yaşadığı ve hizmet ettiği şehirler ile kardeş şehir bağı kurulmalı ve İshakpaşa'nın eserleri ile ilgili kültürel paylaşım sağlanmalı.