9-Emir Hacı Çiftlik Vakfı: Bu vakıf, İnegöl-Süpürtü Köyü'ndedir. Bir çiftlikten ibarettir. Yıllık geliri: 210 akçadır.

10- Emir Sultan Vakfı: Hatırlanacağı üzere Emir Sultan Muhammed Buhari, ünlü bir mutasavvıf bilgindir. Yıldırım Beyazıt, Çelebi Sultan Mehmed ve Sultan II. Murad devirlerinde yaşamıştır. Yıldırım Beyazıt'in kızı Hundi Hatun ile evlenmiştir. Bursa Ulu Camii'nin minberinde hitabet hizmetinde bulunmuştur. Bursa'da kendi adına geniş bir külliye yapılmış ve bu külliye ile ilgili zengin vakıflar bırakılmıştır. Bu cümleden olmak üzere; günümüzde Mesudiye Mahallesi'ne dahil olan Zindancık mevkiindeki köy, Emir Sultan vakfı olarak tahsis olunmuştur. Ayrıca, günümüzde Karahasanlar/Gökbağ Köyü olarak bilinen yöreye yerleşen ve de Kobaş ve Korkudlar adıyla yad edilen yürük cemaatlerinin ödediği vergiler ile At Oğlanı, Koçi, Karaçepiş, Şıbalı, Konurlar, Akhisar ve Karalar köylerinde oturan 31 hane ve 20 mücerred vergi mükellefinin ödediği vergiler de birleştirilerek Emir Sultan Vakfına dahil edilmiştir.

11- Hamza Bey Vakfı: Hamza Bey, Sultan II. Murad ve Fatih Sultan Mehmed devirlerinde yaşamış ünlü bir devlet adamıdır. Menşe' itibariyle Amasyalıdır. Adı geçen Beyazıt Paşa'nın da kardeşidir. İshak Paşa'dan sonra, İnegöl'ün sosyal ve kültürel hayatında en çok etki yapan kişidir. Çünkü Hamza Bey'in çocuk ve torunları, asırlar boyunca Bursa ve İnegöl yöresine hakim olmuşlardır. Kaptan-ı deryalık, beylerbeyliği ve padişah musahipliği gibi üst görevlerde bulunduktan sonra Niğbolu Muhafızı iken Eflak-Boğdan üzerine yaptığı bir askeri harekat sırasında pusuya düşürülerek yirmi beş bin arkadaşıyla birlikte şehit edilmiş ve hepsi de Drakula tarafından kazığa vurulmuştur. İzmir fatihi olarak da anılan Hamza Bey, 1463 yılında şehit düşünce naşı, Bursa'ya getirilmiş ve evvelce inşa ettirdiği külliye bahçesindeki türbeye gömülmüştür. Bursa-Muradiye semtinde yer alan bu geniş külliyeye zengin vakıflar bırakmıştır. Aşağıda adları verilen köy ve mezrealar, vakıflarından bir kaçını teşkil etmektedir:

a-Hamza Bey/Alemüddin Köyü Bu köyün vergi geliri, Hamza Bey'in Bursa'daki külliyesine tahsis olunmuştur. 1520 yılındaki tahrire göre gelir, 5030 akçadır. 1573 yılı tespitinde ise gelir, 5033 akça olmuştur b-Bilal/Gulamoğlu Köyü Bu köy de Hamza Bey Külliyesi'ne vakıftır. 1520 yılı geliri 12029 akçadır. 1573 yılı geliri ise 12035 akça olmuştur c-Küçük Yenice Köyü Bu köyün bir diğer adı da Ahi Karyesi'dir. Bursa'daki Hamza Bey Külliyesi'ne vakıftır.1520 yılı için tespit edilen gelir, 6017 akçadır. 1573 yılı için tespit edilen gelir ise 6030 akçadır. d-Kuzça Yaylası: Maden Köyü civarında bulunan bu mezrea da Hamza Bey'in Bursa'daki külliyesine vakıftır. 1520 yılı geliri, 573 akçadır. 1573 yılı tahririnde ise gelir, 570 akçaya düşmüştür

12-Hatice Hatun (Süleyman Bey Kızı) Vakfı: Hatice Hatun, Savcı Bey'in oğlu Süleyman Bey'in kızıdır. Hatırlanacağı üzere Savcı Bey, ilk Osmanlı şehidi Baykoca'nın babası ve Osman Gazi'nin Ağabeysidir. Baykoca, Ermeni Beli diye anılan Hamza Bey Boğazı'ndaki Adahöyük/Alemüddin Köyü'nde şehit düşmüştür. Günümüzde bu köy, Hamza Bey Köyü olarak anılmaktadır. Bilindiği üzere Kulaca Kalesi, Osmanlıların ilk fethettiği kaledir ve Osman Gazi tarafından Ağabeyi Savcı Bey'e dirlik olarak tahsis edilmiştir. Savcı Bey, Domaniç Beli'nde ve İki-Sular mevkiinde Şehit düşünce oğlu Süleyman Bey, dirlik sahibi olarak Kulaca Köyü'nde tasarrufta bulunmuştur. Süleyman Bey'in vefatından sonra veraset yoluyla Kulaca/Kolca Hisar üzerindeki tasarruf hakkı, kızı Hatice Hatun'a intikal eylemiştir. Hatice Hatun, Hamza Bey'in üçüncü kuşaktan torunu olan Mehmed Bey ile evlenmiş ve böylece Hamza Bey sülalesi ile Savcı Bey sülalesi arasında bir sıhrıyet akrabalığı doğmuştur. Medreseleri ve diğer eklentileri yıkılmış olmakla birlikte mescidleri, halen, ayakta kalan Kulaca Köyü Camii ile Hamza Bey Köyü'ndeki eski Cami, işte bu Mehmed Bey tarafından inşa olunmuştur. Amasya Sancak Bey'i iken Yavuz Sultan Selim ile birlikte Mercidabık Savaşı'na katılan Mehmed Bey, 1516'da burada şehit düşmüştür. Köy statüsünde bulunmalarına rağmen; Kulaca ve Hamza Bey köylerinde külliye ve imaret tesis edilmiş olması, hayri eserlerin dağılımı yönünden dikkati çeken bir husustur. Mercidabık Savaşı'nda eşi Mehmed Bey'in şehit düşmesinden sonra, Hatice Hatun, sahip olduğu mal varlığı ile ilgili yeni bir düzenleme yapmıştır.

Şöyle ki:Ölünceye kadar intifaı ve tevliyeti elinde bulunmak kaydıyla, tüm mal varlığının çıplak mülkiyetini- ibniyet esası/evladlık esasına göre vakfeyle-miştir. Mütevelli ve nezaret masrafları çıktıktan sonra, gelirini de, Bursa-Çekirge'de bulunan havatin/hatunlar Türbesi'nde medfun atası, anası, eşi, kızları Fatma ve İl Aldı hatunlar ile kendisi için her gün birer cüz Kura'n-ı Kerim okuyan altı cüz-han hafıza tahsis eylemiştir.

RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN

DERLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN AYHAN BAYRAKTAR