1950'Lİ YILLARDA İNEGÖL' DE YAŞANAN DİNÎ HAYAT (1)
1949 yılı ekim ayında köyden İnegöl'e geldiğimde İnegöl kasabası, Sinanbey- Cuma- Yenice - Hamidiye - Mahmudiye - Osmaniye - Burhaniye-Süleymaniye-Orhaniye ve Kemalpaşa mahallelerinden oluşmaktaydı. Bu mahallelerden Cuma mahallesi ile Orhaniye Mahallesi'nde ikişer cami bulunurkdn diğer mahallelerde birer adet cami bulunuyordu.
Söz gelimi: Cuma Camii ile İshakpaşa Camii, aynı mahallede yer alırken Çardak camii ile Çinili Camii de aynı mahallede yer alıyordu. Bunlardan İshakpaşa Camii imam hatibi Ahmet Kabataş, "Hacı Hafız" diye şöhret bulmuş ve özellikle esnafın üzerinde derin etkisi bulunan bir hoca efendi idi; İshakpaşa Medresesi'nde yetişen son öğrenciler arasında yer alan Hacı Hafız, İshakpaşa Camii imam-hatipliğinden önce de vakıflara bağlı olarak İshakpaşa Kütüphanesi'nde "Hafız-ı Kütüp" olarak çalışmıştır.
"Tülek Ali Efendi "diye şöhret bulan Sinanbey Camii imamhatibi Ali Aslanoğlu da İstanbul' da okumuş ve mektep-medrese görmüş bir zat idi. İlçe müftüsü olarak görev yapan Şaban Şahin Efendi ise Kulaca Köyü Medresesi'nden mezun olmuş; İnegöl' de halk arasında "Koca Müftü" lakabı ile şöhret bulmuş olan Üsküplü Hasan Fehmi Aslan Efendi' den sonra İnegöl' e bu zat, müftü olmuş ve İnegöl' de Diyanet İşleri Başkanlığını Şaban Şahin Hoca Efendi, temsil ediyordu.
1949 yılında Köyden İnegöl'e geldiğimde İnegöl' de dini hayatı -resmi nitelikte olmak üzere - bu üç hoca efendi yönlendirmekte idi. Ayrıca; gayri resmi olarak hafız yetiştiren benim de hıfız hocam olan manifaturacı Çuhadar Hafız Mehmed Efendi ile Nakşi Tarikatı şeyhlerinden Ayakkabıcı Hacı Bilal Efendi'nin de halk üzerinde geniş etkisi görülmekteydi.
Genç kuşak arasında yer alan ve "Altınbaş Hafız "diye anılan Hocaköylü Ahmet Çayırlı Hoca Efendi, hem Hamidiye mahalle Camii imam-hatibi ve aynı zamanda Kur'an Kursu öğretcisi idi.
Aynı şekilde Yenice mahale camii imam hatibi Madenli Hafız İbrahim Çuluk Hoca Efendi de Altınbaş Hoca efendi gibi hem imam-hatip ve hem de Kur'an kursu öğreticisi idi. Bu iki genç hoca efendi, İstanbul'da Nuruosamniye Camii imam- hatibi Hasan Akkuş Hoca Efendinin yetiştirdiği başarılı talebeleri arasında yer almıştır. Her iki genç hoca efendi, 1950-1955 yılları arasında görevli bulundukları camilerde bir çok hafız yetiştirmişlerdir. Ancak 27 Mayıs 1960 İhtilali sonrasında Kur'an Kursu hocalığı ile cami imam-hatipliği yek diğerinden ayrıldıktan sonra bu iki hoca efendi, cami imam hatipliğini seçmişler-maalesef- hafız yetiştirme hizmetini bırakarak Madenli Hafız İbrahim Çuluk Hoca efendi Bursa- İsmail Hakkı Tekke Camii imam hatipliğine tayin edilirken Altınbaş Ahmet Çayırlı Hoca Efendi,, kendini, sosyal hizmetlere vermiş ve görevli bulunduğu Hamidiye Mahalle camii'ni yıktırarak kubbeli olarak yeniden inşa ettirmiştir.
Bu arada çevresinin etkisiyle bağımsız olarak İnegöl belediye başkanlığına aday olmuştur. Ne yazık ki, Altınbaş Hoca Efendi, "Baklava ile Turşunun" birlikte aynı kapta yenmiyeciği gerçeğini dikkate almadığı için politik rakipleri tarafından yapılan yersiz propogan dalar sonunda yıpranmıştır.
"Altınbaş-Hoca" olarak halk üzerindeki manevi otoritesini zaafa uğratmıştır. Bununla beraber, oğlunun açtığı eczaneyi merkez ittihaz ederek-hasbi bir şekilde- diyani hizmetlere etkili bir şekilde katkısını sürdürmüş ve başta Türkiye Diyanet Vakfı olmak üzere vefat ettiği güne kadar bütün hayri kurumlara destek sağlamıştır.
Diğer taraftan çok hızlı yürüdüğü için halk arasında "Tren Hoca" diye anılan göçmen asıllı Hafız Salih Efendi ile Çardak Camii imam hatibi Hamzabeyli Emin Efendi, imamet hizmetlerinin dışında daha fazla cenaze işleri ile meşğul olmakla tanınmış idiler. Özellikle Çardak Camii imam-hatibi Hamzabeyli Emin Hoca Efendi, Romen asıllı vatandaşların diyani hizmetlerini görmekle tanınmış idi. (YARIN DEVAM EDECEK İNŞALLAH!)
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
