İnegöl'ün feth edildiği 1299 tarihinden Sultan Abdülaziz'in şehid edilerek tahtan indirildiği 1876 yılına kadar İnegöl'de inşa edilerek halkın hizmetine sunulan cami ve mescidler, şunlardır:

a) Fetih sonrasında Turgut Alp 'in yaptırdığı ..........Zaviyeli Mescid;

b) 1396 Yılında Yıldırım Bayezid'in yaptırdığı....... . ... Cuma Camii;

c) 1469 Yılında İshak Paşa'nın yaptırdığı ......İshak Paşa İmaret Camii;

d) Kızlar Deresi kenarına halk tarafından yapılan.... . : Eğrek Camii;

e) Derviş Mehmed tarafından yaptırılan .Kasım Efendi Tekke Camii;

f) Odun Pazarı'nda Halk tarafından yaptırılan......... Çardak Camii;

g) Emlak-ı Şahane Binası ile bağlantılı ...:Hekim Oğlu Ali Bey Camii;

ğ) Halk tarafından yaptırılan.... . ...... ...Hamidiye Mahallesi Camii;

l) Sultan Abdülaziz'in yaptırdığı ....... ......Av Köşkü ve Sarı Camii;

İsimleri yukarıya çıkarılan cami ve mescidlerden her birinin üstlendiği misyon, yek diğerinden oldukça farklıdır. Şimdi hem bu cami mescidlerin fiziki yapılarını ve hem de üstlenmiş oldukları misyonları kısaca açıklayalım:

A- İNEGÖL MERKEZ MAHALLEDE ZAVİYELİ MESCİD

1299 Yılında İnegöl, Turgut Alp eliyle feth edilince halk dilinde "Yokuş" ismiyle anılan Merkez Mahalle'ye ve günümüzdeki Sinanbey Camii'inin giriş kapısı karşında yer alan ada üzerine bir zaviyeli mescid inşa edilmiştir.

Babi Geleneği'ne karşı sempati besleyen Orhan Gazi tarafından bu zaviyeli mescidde görev yapacak olan kişiye bir "hizmet-dirliği" tahsis olunmuştur.

Söz konusu hizmet dirliği, Domaniç'i İnegöl'e bağlayan yürük yolu üzerinde İnegöl'ün emniyet ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olan "yaya-öirliği = seyyar jandarma birliği"nın konuçlandığı "irmiyaz=atış alanı" civarında ve de "diğrihi çayırı" diye anılan yerdeki " ildenizoğlu çiftliği " dir .

Takriben 1512 Yılına kadar Orhan Gazi tarafından zaviyeli mescide tahsis edilmiş olan söz konusu bu hizmet dirliği, zaviyeli mescid görevlisi tarafından uzun yıllar kullanılmıştır.

Ancak 1509 Yılında vuku bulan korkunç deprem sonrasında İnegöl'ün "Timar-Eri" Hamzabeyzade Derviş Mehmed Bey ile İshakpaşa kethüdası ve de İshakpşa vakıflarının nazırı Sinan Bey, merkez mahalleden başlamak üzere İnegöl' de yeni bir imar ve de onarım faaliyetine girişmişlerdir.

Takriben 1510-1512 yılları arasında gerçekleştirilen bu yapılanma sırasında Sinan Bey, Merkez mahallede yer alan zaviyeli mescidi onarmıştır. Ayrıca; işletme masraflarını karşılamak üzere; her iki yol cephesine; biri, fırın olmak üzere, 4 adet dükkan yaptırarak buralardan alınan kira gelirini, zaviyeli mescid görevlisine ve de zaviyenin işletme masraflarına tahsis etmişlerdir.

Bu arada Sinan Bey, İnegöl Merkez mahallesi'ne kendi adına da bir cami, bir mektep ve bir hamam yaptırarak, merkez mahalleyi, yeni baştan dizayn etmiştir.Ardından da Merkez mahalle'nin adı, "Sinanbey Mahallesi" olarak anılmaya başlamıştır.

Sinan Bey tarafından yaptırılan bu yeni cami, halkın hizmetine açılınca yıllardan bu yana Babi Geleneği ölçüleri içinde halka hizmet veren zaviyeli mescid,"zaviyeli tekke" ye dönüşmüştür. İşletme giderleri de çevresinde yer alan dükkan gelirlerinden karşılanmıştır.

Sinan Bey tarafından yaptırılan Yeni Camiin, mektebin ve hamamın işletme giderleri ise Sinan Bey tarafından tesis olunan vakıf gelirleri ile karşılanmıştır. (YARIN DEVAM EDECEK İNŞALLAH!)

RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN

DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN

AYHAN BAYRAKTAR