C-İNEGÖL' DE İSHAK PAŞA İMARET CAMİİ:İshak Paşa İmaret Camii, 1469 Yılında Amasya kökenli ve İnegöl doğumlu İsabeyzade Sadrazam İshak Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. İkinci defa sadrazam olduğunda da 1483 Yılında bu İmaret Camii' ne, bir de medrese ilave ettirmiş ve halkın hizmetine sunmuştur.
İshak Paşa, sadaretten azledilerek 1483 Yılında Selanik valili- ğine atandıktan sonra da burada görkemli bir İmaret Camii yaptırmıştır ki minaresinin gövde kısmı hariç, söz konusu mabed, günümüzde harap bir halde izci teşkilat merkezi olarak kullanılmakta ise deArapça kitabesi dahil- günümüze aynen orijinal yapısıyla intikal eylemiştir. Birinci ciltte yer alan planında görüldüğü üzere; İshak Paşa'nın Selanik'te inşa ettirmiş olduğu İmaret Camii, Yan cenahlarda yer alan mekanlar açısından İnegöl' deki imaret camii'nden biraz farklıdır.
İnegöl' deki İshak Paşa İmaret Camiinde kanatlarda; dışla irtibatı olmayan birer adet kapalı mekan bulunduğu halde Selanik'teki İshak Paşa İmaret Camii'nde kanatlarda hem yek diğeriyle ve hem de dış bahçe ile irtibatlı ikişer adet kapalı ve de şömineli mekanlar yer almıştır.
Ön tarafında son cemaat yerinde yer olan revak bölümünü örten kubbe ve kemerler, İnegölde olduğu gibi tuğla ayaklara değil, mermer sütunlara dayandırılmıştır.
İshak Paşa, 1487 Yılında vefatından önce İnegöl ve Anadolu'da yer alan hayri tesislerinin işletme masraflarını karşılamak üzere 1486 Yılında re'sen bir vakfiye düzenletip mahkemece tescilimi yaptırtmıştır. Vasıyyeti gereği ölümünden sonra da naşı, İnegöl'e getirilip defnedilmiştir. Diğer yandan Selanik ve civarında yer alan hayri eserleri ile bağlantılı olarak da ölümünden sonra-varislerinin talebi üzerine 1487 Yılında ikrari bir vakfiye düzenletilmiş ve mahkemece tescili yapılarak yürürlüğe konmuştur.
Tescili yapılan her iki İshak Paşa vakfiyesinde yönetim, "evladiyyet sistemi" ne göre İshak Paşa ve evladına verilirken nezaret ve yapılması ön görülen hizmetler, "whl-i vezaif" diye anılan İshak Paşa'nın azadlılarına bırakılmıştır ve hizmet cihetleri arasında da "hitabet ciheti", yer almamıştır. "Tomar" şeklinde olan vakfiyelerden 1486 tarihli olan İshak Paşa vakfiyesi, "sülüs" bir hat ile kaleme alınmış iken 1487 tarihli Selanik vakfiyesi, varislerinin isteği üzerine; İshak Paşa'nın ölümünden sonra bir "ikrari-vakfiye" şeklinde düzenlemiş; kırık bir "talik hat" ile Kaleme alınmış ve de tescili yapılmıştır.
İshak Paşa'nın üç oğlundan Halil İbrahim Bey, İshak Paşa'nın ölümünden sonra İnegöl'den ayrılmış ve Selanik Şehrine yerleşmiştir. Piri Ahmet Çelebi ise Sultan II. Bayezid, daha Amasya'da sancak beyi iken onun maıyyetinde yer almış ve hususi defterdarı olarak onunla birlikte İstanbul'a gitmiş ve buraya yerleşmiştir. Halen İstanbul'da Fındıkzade semtinde bulunan Lütuf Paşa Sokağı'nda ki Piri Ahmet Çelebi Mescidi, günümüze intikal etmiş ve de ibadete açıktır. İshakpaşazade Piri Ahmet Çelebi, vefat ettikten sonra mescidinin haziresine değil de Fatih semtinde Sofular Camii karşısında yer alan Ekmelüddin Tekkesi'nin haziresine defnedilmiştir. Üçüncü oğlu Şadi Paşa da Yavuz Sultan Selim, Trabzon sancak beyi iken onun maıyyetinde yer almış; Amasya sancak beyi Şadi Paşa ünvanı ile şöhret bulmuştur. Sert mizaçlı bir kişiliğe sahiptir.
Kanuni Sultan Süleyman (1520 1566) devrinde emekliye sevkedilmiş ve kendisine dirlik olarak verilen Biğa' ya yerleşmiştir. İshak Paşa'nın zevcesi Tacünnisa Sultan Hatun ile Hafsa ve Şehzade isimli iki kızı, İnegöl'de baba ocağında kalmışlardır. Halen İnegöl' de İshak Paşa Camii bahçesinde yer alan Tacünnisa Sultan Türbesi'nde valideleri ile birlikte İshak Paşa'nın bu iki kızı, ebedi uykularını uyumak tadırlar.
Selanik valisi iken 1487 yılında vefat etmiş olan İshak Paşa, öldükten sonra naşının, İnegöl'deki camii'nin haziresinde kendi adına yapılacak müstekıl bir türbeye defnedilmesini vasıyyet etmiştir. Ancak o günkü siyasi kojöktör gereği, naşın İnegöl' deki camii'nin haziresine defnedilmesine müsaade edilmş ise de adına müstekıl bir türbe yapılmasına müsaade edilmemiştir. (YARIN DEVAM EDECEK İNŞALLAH!)
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
