"Karaca" tabiri, bazan" isim" bazan da "niteleme sıfatı" olarak kullanılmıştır. "Karaca Ahmet, Karaca Paşa, Karaca Bey, Karaca Köy ve Karaca Kaya... gibi sıfat tamlamaları şeklinde kullanıldığı gibi doğrudan doğruya bir hayvan ismi olarak, "karaca" şeklinde de kullanılmıştır.
Karaca Paşa ve Karaca Bey isimleri, tarihi bazda İnegöl ile ilgili isimlerdir. Şu kadar var ki "paşa" da dense "bey" de dense her iki isim, aynı şahsa ait isimlerdir.
Osmanlı tarihinde: "Karaca Paşa veya Karaca Bey" adıyla şöhret bulan iki ünlü devlet adamı, bulunmaktadır.
Bunlardan ilki, Sultan II. Murad (1420-1451) devrinde yaşamış ve 1444 yılında vuku bulan Varna Savaşı'nda şehit olmuştur. Bu zat, "Güveyi Karaca Paşa"dır . Cami merkezli olarak yaptığı hayri eserleri, Ankara'dadır.
İkincisi ise Fatih Sultan Mehmed (1451-1481) devrinde yaşamış ve 1463 yılında vuku bulan Belgrat Muhasarası'nda şehit düşmüştür.
Bu zat da "Dayı Karaca Bey" olarak şöhret bulmuştur ki hayri eserlerinin ağırlıklı bölümü, Bursa Karacabey ilçesi'ndedir.
Ayrıca Bursa merkezde ve İnegöl Ortaköyü'nde de hayri eserleri vardır.
Demek oluyor ki İnegöl ile ilgili olan ve Ortaköy Kervansarayı'nı inşa ettirerek halkın hizmetine sunan Karaca Bey, "Dayı Karaca Bey"dir.
Bir de Yavuz Sultan Selim (1512-1520) devrinde onunla birlikte Mısır seferine iştirak eden ve Ridaniye Savaşı'na katılan Karaca Ahmet Paşa vardır.
İnegöl coğrafyasında ve Ortaköy'de Dayı Karaca Bey tarafından inşa ettirilerek halkın hizmetine sunulan kervansarayın üstlendiği misyona gelince:
Bu kervansaray, öncelikle, Domaniç ve Miz Ali derbendlerinden gelen yolların kesişim noktasında yer almış bulunmaktadır.
Çünkü Domaniç Derbendi'nden gelen yol, "Yel Değirmeni Tepesi"nde ikiye ayrılır. Bu iki koldan biri, Yukarı Ballık-Akkaya-Çitli Maden Suyu - Kınık Köyü ve köprüsünü geçerek Kurşunlu Beldesi'nde Yıldırım Beyazıt Kervansarayı ve de tarihi ipek yolu ile buluşur.
Diğer kol ise Dikilitaş göller yöresini aştıktan sonra Taşdere ve Koca Köprü güzergahını izleyerek Hamamlı Köyü'ne ve oradan da Ortaköy Karaca Bey Kervansarayı'na ulaşır.
Miz Ali Derbendi'nden gelen yol ise Ulular Kayası civarında ikiye ayrılır; bir kol, Bektaş Çeşmesi yoluyla Muzal/ Gündüzlü Köyü'ne ve buradan da Hasan Dede yolunu izleyerek Orta Köy'deki Karaca Bey Kervansarayı'na ulaşır.
Diğer kol ise Dere Çatrı/Murat Bey Köyü üzerinden geçerek yine Ortaköy'deki Karaca Bey Kervansarayı'na ulaşır.
Görüldüğü üzere Orta Köy'deki Karacabey Kervansarayı, Domaniç Nahiyesi'ni İnegöl'e bağlayan yayla yolları ile irtibatlı iki önemli derbend yolunun buluştuğu önemli bir kervansaraydır.
Demek ki; Bu kervansaray'ın bulunduğu köye, boşuna Ortaköy ismi verilmemiş.
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
