Bilime göre insanlar, bir bilgiyi ya da siyasi bir haberi yalan olsa bile bulundukları grubun düşünceleriyle uyumluysa doğru, gerçek olsa bile kendi inançlarıyla çelişiyorsa yalan haber olarak değerlendirebiliyorlarmış çoğu zaman. Çünkü, kişiler aidiyet hissettikleri grupla "kendilik hislerini" arttırıyor ve kimlikleri haline getirdikleri için de görüşlerinden kolayca vazgeçemiyorlarmış.Bu yüzden cemaatler ya da siyasi partiler, hitap ettikleri kitlelerde bir aidiyet hissi oluşturmak için onların inandığı değerler üzerinden reddedemeyecekleri bir kimlik sunuyorlar. Yani sen çubuk krakeri seviyorsan onlar da diyorlar ki "bizim dedemiz de çubuk kraker severdi".

Kendi görüşlerinden vazgeçmek kimliğinden vazgeçmek olduğu için de, kişiyi boşluğa düşüreceğinden psikolojik olarak rahatını bozup bir şeyleri sorgulamak o insanda dehşet ve öfke hissi uyandırıyor tabii.

Başka bir görüşü benliklerine tehdit olarak algıladıkları için illa birinin fikrini değiştirmek istiyorsanız yine de, bunu kimlik duygusuna zarar vermeden doğruyu kendilerinin bulmasına yardımcı olarak

yapabilirsiniz. Yoksa hakaret ederek, eleştirerek kimseyi değiştiremez aksine kimliklerine daha çok sarılmalarına neden olursunuz.

Ama öncelikle siz ne kadar gerçeğin peşinde koşuyorsunuz?

Mesela siyasi seçimlerinizde; tarihi öğrenmeden, farklı görüşteki gazeteleri de okumadan,ayrıntılardaki şeytanı fark etmeye çalışmadan kendinizden bu kadar emin olmak ne kadar doğru sizce? Hele ki siyaset gibi, her taşın altından başka bir taşın çıktığı dipsiz derinlikte bir kuyuda ve attığınız her oy bütün bir toplumu etkileyecek sorumluluktaysa...

Günümüzde cebimizdeki teknolojiyle! Yalan yanlış o kadar çok bilgiye maruz kalıyoruz ki, iyiyi kötüyü ayırt edemeyen herkes popüler olanı doğru sanmaktan başka çözüm bulamıyor.

O zaman gerçek denilen hazineye ulaşmak için evde yapabileceğiniz bir dedektör tarifi vereyim.

Malzeme listesi:

-Ulaştığınız bilginin kesinliğini sorguluyor musunuz? - Ya da kaynağın veya yazarın amacının ne olabileceğini düşünüyor musunuz?

-O bilgiye nasıl ulaşmışlar peki?

  • Karşılaştığınız kavramların kökenini ve o kültürdeki anlamlarını araştırıyor musunuz?

  • En çok da o bilginin, o söylemin ya da o olayın sonuçlarını ve nereye varacağını düşünüyor musunuz?

-"Bu bilgi ya da bu olay diğer kültürel, politik, ekonomi gibi alanlarda nasıl etki eder" bunu da hesaba katıyor musunuz?

-Önce tüm varsayımlarınızı ve ön yargılarınızı fark etmeye başlamalısınız belki de.

-"Kendi bakış açımın tam tersini savunmak istesem nasıl savunurdum",

-"Bundan başka bir yolu var mıdır?",

-"Kim, neden, nasıl, nerede, ne zaman, ne kadar, nereden?" gibi soruları da sordunuz mu tamamdır. Artık daha az kaçabilir gözünüzden belki gerçekler.

Sonra profesyonelleşince kalbinizi bile dinleyerek sinyal alabildiğinizi göreceksiniz. Şimdilik kahvenizi alın ve bir akşam yapıverin şu dedektörü. Hatta yeni bir malzeme bulursanız bana da haber verin. Ön yargıları yıkıp başka bahçelerde de dedektörünüzü çalıştırdığınızda şaşıracağınız pek çok şey olacaktır bence günün sonunda.

Neyse uzatmayalım daha fazla... Anlayan anladı elbet, gözlerinize sağlık zihninize bereket...

TUĞBA ÇAM