1298 Yılı ilk baharında İnegöl, Turgut Alp eliyle feth edildikten sonra bu coğrafyada siyasi otorite tarafından yaptırılan ilk kültürel tesis, günümüzde Sinanbey Camii olarak bilinen mabedin giriş kapısı karşısında yer alan ada üzerinde yapılmış olan "zaviyeli mescid"tir.
Burası, Kurşunlu Yıldırım Beyazıt Zaviyeli, Mescidinde görüldüğü üzere; çok amaçlı bir kültürel tesistir. Hem mescid, hem tekke, hem zaviye ve hem de misafirhanedir.
Prof. Ömer Lütfü Barkan ve Enver Meriçli tarafından hazırlanan "Hüdavendiğar Livası Tahrir Defterleri" isimli kaynak eserde kaydedildiğine göre İkinci Osmanlı hükümdarı Orhan Gazi, bu kültürel tesiste yapılması ön görülen hizmetleri yürütecek kişi için "hizmetdirliği" tahsis eylemiştir.
Babi Geleğine göre kültürel hizmet veren bu hayri tesis, tarihi süreç içinde evrilerek ve de geliştirilerek-evvela- takriben 1396 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından yakın çevresinde bir hamam yaptırılmıştır.
Ardından Sultan II. Beyazıt devrinde 1509 yılında vuku bulan ve 45 gün süren korkunç deprem sonrasında tüm ülke çapında yapılan imar çalışmaları esnasında İshakpaşa Kethüdası Sinan Bey tarafından İnegöl'ün merkezi yerleşim alanı olan bu saha, yeni baştan imara tabi tutulmuştur.
SİNAN BEY
Tekke ve zaviyenin işletme masraflarını karşılamak üzere çevresine ve yola nazır kısmına bir fırın ve üç adet de dükkan inşa edilerek kiraya verilmiştir. Bu arada Sinan Bey, kendi adına tekke ve zaviye'nin karşısındaki ada üzerine bir cami ve bir sıbyan mektebi yaptırmış ; Yıldırım Beyazıt'ın yaptırmış olduğu hamamın bitişiğine de girişi, farklı cepheden olmak üzere- bir de hamam yaptırarak halkın hizmetine sunmuştur.
Tarihi süreç içinde gelişerek ve kısmen de hizmet üniteleri ayrı- şarak zenginleşen bu kültürel tesisler, uzun yıllar, İnegöl'lülerin hem dış dünyalarının ve hem de iç dünyalarının temizlenmesine vesile olmuştur.
CUMA CAMİİ
Söz konusu hayri tesislerde bedenen ve ruhen temizliğini yapan İnegöl'lüler de Yıldırım Beyazıt tarafından yine 1396 yılında inşa ettirilmiş olan Cuma Camii'nde - kulluk şuuru içinde- kıldıkları Cuma namazı ile şuur planında yaratıcılarına yakınlaşmışlardır.
TURGUT ALP
Gence Köyü'nde ikameti tercih eden ve Geyikli Baba'ya karşı derin saygı duyan İnegöl fatihi Turgut Alp, benzer hayri tesisleri, ikamet etmiş olduğu Gence Köyü'nde de yaptırmış ve aşiretinin hizmetine sunmuştur. Halen türbesinin yakın civarında yer alan bir kısım arazi, "tekke" ismiyle anılmaktadır.
BAABSULTAN
Devlet reisi sıfatıyla İnegöl coğrafyasında ilk kültürel nitelikli hayri eseri Orhan Gazi, derin saygı beslediği Geyikli Baba'nın ikamet ettiği Baba Sultan Köyü'nde inşa ettirmiştir . Halen Geyikli Baba'nın medfun bulunduğu türbe ve bitişiğinde yer alan Cuma Mescidi ve de zaviye, ayakta bulunmakta ve halka kültürel hizmet sunmaktadır.
Tarihi süreç içinde Yıldırım Beyazıt, Umur Bey ve Sultan II. Abdülhamid tarafından yapılan vakıflar ile takviye edilen buradaki kültürel hizmetler, ziyaret niteliğinde de olsa halen devam etmektedir. Bir vakıf kaydında Geyikli Baba vakıflarına dahil, bir kestaneliğin, "Saray Altı Mevkii"nde bulunduğu zikredildiğine göre - muhtemelen - İnegöl fatihi Turgut Alp, sarayını, çok derin saygı duyduğu ve Orhan Gazi ile tanışmasına vesile olduğu Geyikli Baba'nın ikamet ettiği Babasultan Köyü'nde inşa ettirmiştir.
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
