APARTMAN ALTINDA TÜRBE
Ahi Yusuf Vakfı konusundaki araştırmaları ile ön plana çıkan Tarihçi Yazar Arif Yılmaz, Sinanbey Mahallesi’nde türbesi bulunan şahsın kimliğini paylaştı.
VAKFI TALAN EDİLMİŞ
Yılmaz’ın eserlerinden edinilen bilgilere göre Cumhuriyet’in ilk yıllarında tekke ve zaviyeler kapatılınca; Ahî Yusuf vakfı ve dergâhı da kapatılıyor. Devrim kanunları uygulanınca Ahi Yusuf Vakfı’na ait arsa ve dükkânlar, sahipsiz kalmış ve talan edilmiştir.
AHÎ YUSUF KİMDİR"
Recep Akakuş Hoca “Coğrafyadan vatana İnegöl ve Alperenler” adlı kitabında Ahî Yusuf’la ilgili “Hüdavendigâr Livası Tahrir Defterleri adlı kaynaktaki eserde kendisine tahsis edilen Çiftlik ve değirmene ait tescil ve tespit vardır. B/1520 ve C/1573 yıllarında yapılan tahrirlerde adı geçen vakıf-çiftlik geliri 210 akçadır” demektedir.
İNEGÖL’ÜN EN ESKİ VAKIFLARINDAN
Ahî Yusuf Vakfı ve Dergâhı İnegöl’ün en eski vakıf ve dergâhlarından biridir. Bu şahıs hakkında pek fazla bir bilgimiz yoktur. Bazı söylentilerde Ahî dağının adının bu şahıstan geldiği belirtilmektedir. Fakat kesin bir kaynak yoktur.
İLK SANAYİ KURULUŞU
Ahî Yusuf Vakfı ve aynı zamanda dergâhın olması bu kişinin manevi yönünün de olduğunu göstermektedir. “Ahî Yusuf arazi ve emlak defterinde belirtilen Kasaba değirmeninin geliri bu dergâh binasının giderine tahsis edilmiştir. Ahî Yusuf Vakfının ve dergâhının gelir getiren mülkünden biride kiremithanesidir. Bu kiremithane İnegöl’ün ilk bilinen sanayi kuruluşudur.
10 TANE DÜKKANI VAR
Ahî Yusuf Vakıf ve dergâhının İnegöl’de 10 tane dükkânı bulunmaktadır. Bu dükkânların geliri vakıf için kullanılıyordu. Günümüzde bu dükkânlar üçüncü şahısların üzerine geçmişti.
KİM İMHA ETTİ"
Ahî Yusuf vakfının yoncalık, bahçe ve tarladan oluşan büyük bir arazisi de bulunmaktadır. “Ahî Yusuf Vakfı ve Dergâhı arazi ve emlak defterinde” bunlar mevkiler ile birlikte kaç dönüm olduğu da belirtilmektedir.
Ahî Yusuf Vakfı ve dergâhının büyük bir kitaplığının da olduğu anlaşılmıştır. Bunların bir kısmı imha edilmiştir. Günümüze çok az bir kısmı ulaşmıştır.
MALLARI İADE EDİLSİN
Ahî Yusuf Vakfı özellikle Mahmudiye (Eski ismi Muradiye) Mahallesinin büyük bir bölümü, Sinanbey Mahallesinin yük bir kısmı, Cuma Mahallesinde akarları, Çeltikçi köyünde çiftliği, Ahı Dağında yaylağı, olan büyük bir vakıftır.
VAKFIN DEĞİRMENİ
Sadece Ahî Yusuf Vakfının değirmeni İnegöl Belediyesi’nin mülkünde olan “Sedir Kafe” olarak işletilen yerde bulunuyordu. Ne yazık ki günümüzde adı sanı unutulmuştur.
TÜRBE ÜSTÜNDE 4 KATLI BİNA
Kabrinin üzerine dört katlı bina yapılmıştır. Bu durumu içler acısıdır. Günümüzde Azınlık; Ermeni, Rum ve Yahudi vakıf malları iade edildiği bir dönemde yetkililerin “Ahî Yusuf Vakfı ve Dergahının” mal varlığını ortaya çıkararak geri iadesinin sağlanması lazımdır.
DİLEKÇELER SONUÇSUZ KALDI
Bu konuda üç defa dilekçe verilmesine rağmen bir sonuç alınamamıştır. Bu vakfın emlak defteri ve bazı evrakları özel bir koleksiyonda bulunmaktadır.
Ali Gümüştekin bu kabrin üzerinde büyük bir odanın olduğunu, burada Halveti tarikatının zikirlerinin yapıldığını hatıralarında anlatmaktadır.
AHÎ YUSUF’UN KABRİ NASIL BULUNDU"
Büyük İnegöl sevdalısı olan Mehmet Alemdaroğlu bu vakfın son mütevelli heyeti başkanı olan Şeyh El Hac Hüseyin Hüsnü Efendi’nin oğlu Ali Gümüştekin’in verdiği bilgilerle ,mezar yeri tespit edilmiştir. Bu bilgileri tapu kayıtları doğrulamaktadır.
ALİ GÜMÜŞTEKİN KİMDİR"
Ali Gümüştekin’in kimliğinden önce Ahî Yusuf Vakfı ile ilişkisi hakkında bilgi vermek gerekir. Dedesi El Hac Reşadiyeli Şeyh Mustafa Behçet Efendi Bulgaristan’da; Sofya da Halveti Şeyhidir.
O zamanlar Bulgaristan Osmanlı Devleti sınırları içinde idi. 1877-1878 Osmanlı- Rus savaşında (93 Harbi) Rus istilasına uğramıştır. Bu yıl yani 1877 (1292) yılında Şeyh El Hac Mustafa Behçet Efendi Sofya’dan İstanbul’a hicret etmiştir.
Şeyhülislam’ın delaletiyle o zaman boş bulunan İnegöl’deki Ahî Yusuf Vakfına Mütevelli Başkanı olarak atanmıştır. Bu görevi yaklaşık olarak 23 yıl devam ettirmiştir.
Bunun dışında Evkaf müdürlüğü ve çeşitli komisyonlarda görev yapmıştır.
Özellikle Bosna muhacirleri ve Sofya’dan gelenlerin iskânı işlemlerini yapmıştır. Şeyh Mustafa Behçet Efendi 1900 yıllarında (kesin bir tarih yok) vefat etmiştir. El Hac Şeyh Mustafa Behçet Efendinin babası Şeyh El Hac Ali Efendi Yemenli bir kadınla evlendiğinden Behçet Efendi esmer olmasından dolayı Arap olarak anılmaktadır.
Bu ailenin akrabaları Afyon’da da bulunmaktadır. Ahî Yusuf Vakfı Mütevelli başkanlığını oğlu El Hac Şeyh Hüseyin Hüsnü Efendi getirilmiştir. Şeyh El Hac Hüseyin Hüsnü Efendi Bu görevi 25 yıl yapmıştır. 1925 yılındaki tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadar.
Şeyh El Hac Hüseyin Hüsnü Efendi 1877 yılında Sofya’da doğmuştur. Babası Şeyh Elhac Mustafa Behçet Efendi, annesi Leyla Hanımdır. Şeyh El Hac Hüseyin Hüsnü Efendi 1949 yılında İnegöl’de vefat etmiştir. Şeyh El Hac Hüseyin Hüsnü Efendi Kurtuluş Savaşında da aktif olarak destekte bulunmuştur.
Ali Gümüştekin 1922 yılında İnegöl’de Cuma Mahallesi (şimdiki İsmail Efendi sokağı no 27) 298 numaralı hanesinde dünyaya gelmiştir. Ali Gümüştekinin annesi Hava Hanımdır. Ali Gümüştekin 1988 yılında vefat etmiştir. Ali Gümüştekin Tekke ve zaviyeler kaldırıldığında 3-4 yaşındadır.
Babası da bu dergâhın şeyhi olduğundan dolayı Ahî Yusuf’un kabrini en iyi bilecek kişidir. Tapu kayıtları da bu durumu doğrulamaktadır. Ali Gümüştekin buradaki zikirleri hatırlamaktadır. Ali Gümüştekin bu kabrin üzerinde büyük bir odanın olduğunu burada Halveti tarikatının zikirlerinin yapıldığını hatıralarında anlatmaktadır.
AHÎ YUSUF VAKFİ VE DERGÂHI NASIL KAYBOLDU"
1925 yılında Tekke ve zaviyeler kapatılınca; Ahî Yusuf vakfı ve dergâhı da kapatılmıştır. Devrim kanunları uygulanınca burası sahipsiz kalmıştır.
VAKFA EL KOYAN SİYASİ KİM"
Mütevveli Başkanı Şeyh El Hac Hüseyin Hüsnü Efendi de İnegöl de Takunyacılık yaparak geçimini sağlamıştır.
Bu vakfa bitişik mülkü olan bir şahsın, o dönemde siyasette aktif olmasından dolayı bu vakfı kendi emlakinin içine kattığı öğrenildi.
1965 yılında tapu kadastro çalışmalarında Sinanbey Mahallesi 97 ada, 7 numaralı parsel eski tapu defterinde “TEKKE” geçmesine rağmen bu şahsın zilliyetin de olduğunu beyanı ile bu şahsa tapu yapılmıştır.
Kabri istila edilerek üzerine 1976 yılında dört katlı bina yapılmıştır. Kadastro çalışmalarında çizilen kroki ile şimdiki bina yapıları farklıdır. Çünkü parsel büyük olduğundan dolayı burası yeniden parsellenmiştir.
NEDEN ARAP CAMİİ"
Şeyh El Hac Mustafa Behçet Efendinin annesi Yemenli olmasından dolayı esmerdir. Halk arasında Arap Baba olarak nam salmıştır. Görev yatığı camiye “Arapbaba Camii” ve türbeye de “Arapbaba Türbesi” denmiştir. Zamanla gerçek isimler unutulmuştur.
AHÎ YUSUF VAKFİ VE DERGÂHI’NIN ÖNEMİ
Ahî Yusuf Vakfı İnegöl’ün bilinen ilk vakfıdır.
Bu şahıs şimdiki İnegöl’ün şehir merkezinin üçte biri bu vakıfa aittir.
Bu şahıs İnegöl’ü ilk imar eden ve şenlendiren şahıstır.
